Aquinas and ‘the Arabs’*

 
 

An index of distinctions, questions and articles of

Aquinas’s Commentary on the Sentences

based on the editions of Oliva, Mandonnet,  Moos and Parma

contributed by Dr. David González Ginocchio

     Aquinas,                   Alfarabi,             Avicenna,        Averroes,     &    Maimonides

Index distinctionum, quaestionum et articulorum Sancti Thomae Aquinatis Super libros Sententiarium (Apud editionem R. P. Mandonnet, Parisiis, VIe, 1929.) In I Sententiarium Prologus Sancti Thomae Prologus Magistri Sententiarium 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum praeter physicas disciplinas alia doctrina sit homini necessaria Art. 2. Utrum tantum una doctrina debeat esse praeter physicas Art. 3. Utrum sit practica vel speculativa Art. 4. Utrum Deus sit subiectum istius scientiae Art. 5. Utrum modus procedendi sit artificialis Distinctio I De mysterio Trinitatis. De rebus communiter agit. Quid intersit inter frui et uti, aliter quam supra. Determinatio eorum quae videntur contraria. Alia determinatio. Utrum hominibus sit fruendum vel utendum. Utrum Deus fruatur vel utatur nobis. Utrum utendum aut fruendum sit virtutibus. Epilogus. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum frui sit actus intellectus Art. 2. Utrum frui sit actus rationis 2. Quaestio II Art. 1. Utrum solo Deo sit fruendum Art. 2. Utrum una fruitione fruamur Deo 3. Quaestio III Art. unic. Utrum omnibus aliis praeter Deum sit utendum 4. Quaestio IV Art. 1. Utrum frui conveniat omnibus rebus Art. 2. Utrum usus conveniat existentibus in patria Distinctio II De mysterio Trinitatis et Unitatis. Quae fuerit intentio scribentium de Trinitate. Quis ordo sit servandus cum de Trinitate agitur. De testimoniis Veteris Testamenti quibus Trinitatis mysterium declaratur. De testimoniis Novi Testamenti ad idem pertinentibus. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum Deus sit tantum unus Art. 2. Utrum Utrum in Deo sint plura attributa Art. 3. Utrum pluralitas rationum quibus attributa differunt, sit tantum in intellectu vel etiam in Deo Art. 4. Utrum in divinis sint plures personae Art. 5. Utrum personae divinae differant realiter aut tantum ratione Distinctio III De cognitione Creatoris per creaturas, in quibus Trinitatis vestigium apparet. De imagine et similitudine Trinitatis in anima humana. Quomodo aequalia sint, quia capiuntur a singulis omnia et tota. Quomodo illa tria memoria capiat. Quomodo illa tria tota capiat intelligentia. Quomodo illa tota capiat voluntas. Ex quo sensu illa tria dicantur unum esse et una essentia quaeritur. Quod etiam a se invicem dicuntur relative. Aperitur quod supra quaerebatur, scilicet quomodo haec tria dicantur unum. Quod in illa similitudine est dissimilitudo. Prima dissimilitudo. Alia dissimilitudo. Alia assignatio Trinitatis in anima, scilicet mens, notitia, amor. Quod mens vice Patris, notitia Filii, amor Spiritus Sancti accipitur. Quod non est minor mente notitia, nec amor utroque. Quod haec tria in seipsis sunt. Quomodo mens per ista proficit ad intelligendum Deum. Hic de summa Trinitatis unitate. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum Deus possit cognosci ab intellectu creato Art. 2. Utrum Deum esse, sit per se notum Art. 3. Utrum Deus possit cognosci ab homine per creaturas Art. 4. Utrum philosophi naturali cognitione cognoverint Trinitatem ex creaturis 2. Quaestio II Art. 1. Utrum similitudo Dei in creaturis possit dici vestigium Art. 2. Utrum partes vestigii sint tres vel tantum duae Art. 3. Utrum in omni creatura sit vestigium 3. Quaestio III Art. unic. Utrum tantum mens sit subiectum imaginis 4. Quaestio IV Art. 1. Utrum memoria pertineat ad imaginem Art. 2. Utrum potentiae animae sint eius essentia Art. 3. Utrum una potentia oriatur ex alia Art. 4. Utrum imago attendatur in potentiis rationalibus respectu quorumlibet obiectorum Art. 5. Utrum potentiae rationales sint semper in actu respectu obiectorum in quibus attenditur imago 5. Quaestio V Art. unic. Utrum hae partes imaginis, mens, notitia et amor, differant ab aliis partibus Distinctio IV Quaeritur utrum concedendum sit quod Deus se genuerit. Alia quaestio de eodem. Opinio quorundam dicentium tres personas esse unum Deum, unam substantiam, sed non e converso. An Deus Pater se Deum, an alium genuit Deum. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum generatio sit in Deo Art. 2. Utrum ista propositio, Deus genuit Deum, sit falsa Art. 3. Utrum Deus genuit se Deum, vel alium Deum 2. Quaestio II Art. 1. Utrum de divinis possit formari propositio Art. 2. Utrum persona possit praedicari de essentia Distinctio V Quaeritur an Pater genuit divinam essentiam, vel ipsa Filium, an essentia genuit essentiam, vel ipsa nec genuit, nec genita est. Secunda ratio. Tertia ratio potior. Huic videtur ad adversari Augustinus. Alias partes quaestionis exequitur. Quae videantur praedictis esse contraria. Quod videtur praedictae expositioni contrarium. Quomodo sit intelligenda verba Hilarii. Quod legitur Pater de sua substantia genuisse Filium, et Filius dicitur esse Filius substantiae Patris. Colligens summam praedictorum, aperit ex quo sensu accipienda sint. Quos nec Filius nec Spiritus sanctus est de nihilo, sed de aliquo; non tamen de materia. Quare verbum Patris dicatur Filius natura. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum essentia generet Art. 2. Utrum actis generandi praedicetur de aliquo nominum essentialium 2. Quaestio II Art. 1. Utrum Filius sit genitus de substantia Patris Art. 2. Utrum Filius sit ex nihilo 3. Quaestio III Art. unic. Utrum essentia sit terminus generationis Distinctio VI Utrum Pater voluntate sua genuit Filium, an necessitate, et an volens vel nolens sit Deus. Oppositio contra praedicta. Quomodo intelligenda sint illa verba: Pater nec volens nec nolens est Deus, nec volens neque nolens genuit Filium. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum Pater genuit Filium necessitate Art. 2. Utrum Pater genuit Filium voluntate Art. 3. Utrum Pater genuit Filium naturaliter Distinctio VII Quaeritur an Pater potuerit vel voluerit gignere Filium. Utrum Pater natura sit potens gignere Filium, et an hoc sit aliqua potentia quae sit in Filio. Quomodo sit intelligendum, Filius habet vel non habet potentiam generandi. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum potentia generativa sit in Deo Art. 2. Utrum potentia generativa sit ad aliquid Art. 3. Utrum potentia dicatur univoce de potentia generandi et potentia creandi 2. Quaestio II Art. 1. Utrum potentia generandi sit in Filio Art. 2. Utrum Filius possit generare alium Filium Distinctio VIII De veritate, et proprietate, et incommutabilitate, et simplicitate essentiae Dei. Quaeritur qualiter intelligenda sint verba Hieronymi. De incommutabilitate. De simplicitate. De spirituali creatura ostendit quomodo sit multiplex, non simplex. Qualiter cum Deus sit simplex, multiplex tamen dicatur. Tanta est Dei simplicitas quod nulli praedicamentorum subiicitur. Quia Deus non proprie, sed abusive dicitur substantia. Quod non est in Deo aliquid quod non sit Deus. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum esse proprie dicatur de Deo Art. 2. Utrum Deus sit esse omnium rerum Art. 3. Utrum hoc nomen, qui est, sit primum inter nomina divina 2. Quaestio II Art. 1. Utrum definitio aeternitatis a Boetio posita sit coneniens Art. 2. Utrum aeternitas tantum conveniat Deo Art. 3. Utrum verba temporalia possint dici de Deo 3. Quaestio III Art. 1. Utrum Deus sit aliquo modo mutabilis Art. 2. Utrum omnis creatura sit mutabilis Art. 3. Utrum modi mutationis creaturarum convenienter assignentur ab Augustino 4. Quaestio IV Art. 1. Utrum Deus sit omnino simplex Art. 2. Utrum Deus sit in praedicamento substantiae Art. 3. Utrum praedicamenta alia a substantia dicantur de Deo 5. Quaestio V Art. 1. Utrum aliqua creatura sit simplex Art. 2. Utrum anima sit simplex Art. 3. Utrum anima sit tota in toto, et tota in qualibet parte Distinctio IX De distinctione personarum. De coaeternitate Filii cum Patre. Argumentatio Arianorum. Responsio Augustini catholica. Ineffabile est, quomodo Filius sit, et non habet priorem Patrem, sicut modus generationis intelligibilis est et ineffabilis. Quidam praesumunt discutere generationis seriem. Utrum debeat dici, semper gignitur vel semper genitus est Filius. De obiectionibus haereticorum nitentium probare Filium non esse coaeternum Patri. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum Filius sit alius a Patre Art. 2. Utrum Pater et Filius possint dici plures et aeterni 2. Quaestio II Art. 1. Utrum Pater sit per Filio Art. 2. Utrum generatio divina debeat significari per tempus praesens Distinctio X Hic de Spiritu Sancto agitur, et primo, quod sit amor Patris et Filii, dicitur. Quia Spiritus Sanctus proprie dilectio dicitur, et tamen Trinitas sit dilectio. Exemplis confirmat, eadem nomina et proprie et universaliter accipi. Auctoritatem ponit, quod Filius proprie dicatur sapientia. Restat ostendere quod proposuerat, sicilicet quomod Spiritus Sanctus sit amor quo Pater a Filio, et Filius a Patre diligitur. Illic aperitur quid sit Spiritus Sanctus. Quod sicut Spiritus Sanctus communis est Patri et Filio, ita commune nomen habet proprium. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum Spiritus Sanctus procedat ut amor Art. 2. Utrum Spiritus Sanctus sit amor quem habet Pater in Filium Art. 3. Utrum Spiritus Sanctus sit unio Patris et Filii Art. 4. Utrum persona procedens per modum amoris proprie dicatur Spiritus Sanctus Art. 5. Utrum tantum tres personae sint in divinis Distinctio XI Quod Spiritus Sanctus procedat a Patre et Filio. Quod Graeci non concedunt Spiritum Sanctum procedere a Filio. Responsio, ubi determinantur praedicta. Quod Graeci in sensu conveniant nobiscum, et verbis differant. Auctoritatibus Graecorum ostendit Spiritum Sanctum etiam procedere a Filio. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum Spiritus Sanctus procedat a Patre et Filio Art. 2. Utrum Spiritus Sanctus procedat a Patre et Filio inquantum sunt unum Art. 3. Utrum Spiritus Sanctus procedat a Patre et Filio inquantum sunt unum in materia Art. 4. Utrum Pater et Filius sint unus spirator Distinctio XII Utrum Spiritus Sanctus prius vel plenius procedat a Patre quam a Filio. Quod Spiritus Sanctus principaliter et proprie dicitur procedere a Patre. Ex eodem sensu dicitur Spiritus Sanctus esse, et mitti a Patre per Filium. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum generatio sit prior processione Art. 2. Utrum Spiritus Sanctus procedat magis a Patre quam a Filio Art. 3. Utrum Spiritus Sanctus procedat a Patre mediante Filio Distinctio XIII Quare Spiritus Sanctus cum sit de substantia Patris, non dicatur Filius vel genitus, sed tantum procedens. Cum Spiritus Sanctus non dicatur genitus, cur Filius dicatur procedere. Quod non potest distingui a nobis inter generationem Filii et processionem Spiritus Sancti. Utrum Spiritus Sanctus debeat dici ingenitus. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum processio sit in Deo Art. 2. Utrum processio divina sit tantum una Art. 3. Utrum processio Spiritus Sancti debeat dici processio vel generatio Art. 4. Utrum Spiritus Sanctus debeat dici ingenitus Distinctio XIV Quod gemina est processio Spiritus Sancti. De temporali processione Spiritus Sancti specialiter agitur. Quod alicui dicunt, Spiritum Sanctum non dari, sed dona eius. Quod ipse Spiritus Sanctus, qui Deus est, et datur, et mittitur. An viri sancti et Ecclesiae praelati dent vel dare possint Spiritum Sanctum, docet. Quod videtur contrarium. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum aliqua processio Spiritus Sancti sit temporalis Art. 2. Utrum processio temporalis distinguatur realiter ab aeterna 2. Quaestio II Art. 1. Utrum Spiritus Sanctus temporaliter detur Art. 2. Utrum processio temporalis Spiritus Sancti attendatur secundum omnia dona 3. Quaestio III Art. unic. Utrum Spiritus Sanctus detur a viris sanctis Distinctio XV Utrum Spiritus Sanctus detur a seipso. Non est mirum si Spiritus Sanctus dicatur mitti vel procedere a se, cum etiam Filius dicatur mitti a se. Quomodo sit intelligenda missio utriusque. Quod a Spiritu Sancto Filius sit missus, auctoritatibus confirmatur. Quod Filius sit datus etiam a seipso. Quod Filius sit missus a se. Summatim colligit quae ex praedictis assumuntur. Quaestio cur dicat: A meipso non veni. Utrum semel tantum missus sit Filius, an saepe. Quod duobus modis dicitur Filius mitti. Quod secundum alterum semel, et secundum alterum sit saepe missus, et secundum ut sit homo, et secundum alterum ut sit cum homine. Quod secundum alterum modum dicitur missus in mundum, secundum alterum non. Cur Pater non dicitur missus, cum ab aliquo cognoscitur, sicut Filius. Putarunt quidam Filium et Spiritum Sanctum minorem Patri, quia missi dicuntur. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum missio conveniat divinis personis Art. 2. Utrum missio significat notionem 2. Quaestio II Art. unic. Utrum missio conveniat omnibus personis 3. Quaestio III Art. 1. Utrum aliqua persona mittat se vel det Art. 2. Utrum Spiritus Sanctus mittat vel det Filium 4. Quaestio IV Art. 1. Utrum Filius invisibiliter mittatur in mentem Art. 2. Utrum missio Filii distinguatur a missione Spiritus Sancti Art. 3. Utrum missio possit esse aeterna 5. Quaestio V Art. 1. Utrum fiat ad creaturas irrationales Art. 2. Utrum missio invisibilis fuerit plenior post incarnationem quam ante Art. 3. Utrum per missionem invisibilem efficiamur ne simus in hoc mundo Distinctio XVI De missionis Spiritus Sancti quae fit duobus modis, visibiliter et invisibiliter. Prius de illo modo missionis quae fit visibiliter. Cum Filius sit minor Patre secundum formam creatam in qua apparuit, cur non et Spiritus Sanctus similiter. Quod Filius secundum quod homo factus est, non modo Patre, sed Spiritu Sancto, et etiam seipso minor est. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum missio visibilis conveniat divinae personae Art. 2. Utrum missio visibilis debuerit fieri ad patres Veteris Testamenti Art. 3. Utrum missio visibilis fiat tantum in specie corporali Art. 4. Utrum species missionis visibilis sint formatae ministerio angelorum Distinctio XVII De missione Spiritus Sancti, qui invisibiliter mittitur. Praemittitur quoddam ad hanc ostentionem necessarium, scilicet quod Spiritus Sanctus est charitas qua Deum diligimus et proximum. Quod fraterna dilectio cum sit Deus, non est Pater, vel Filius, sed Spiritus Sanctus tantum. Quod non est dictum per causam illud, Deus charitas est, sicut illud, tu es patientia mea et spes mea. Quomodo Spiritus Sanctus mittatur vel detur nobis. Utrum concedendum sit quod Spiritus Sanctus augeatur in homine et magis vel minus habeatur et detur. Quia aliqui dicunt Spiritum Sanctum non esse charitatem qua diligimus Deum et proximum. Quod charitas est motus vel affectus animi. An concedendum sit quod per donum donentur dona. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum charitas sit aliquid creatum in anima. Art. 2. Utrum charitas sit accidens Art. 3. Utrum charitas detur secundum capacitatem naturalium Art. 4. Utrum charitas ab habente certitudinaliter cognoscatur Art. 5. Utrum charitas sit ex charitate diligenda 2. Quaestio II Art. 1. Utrum charitas augeatur Art. 2. Utrum charitas augeatur per additionem Art. 3. Utrum augeatur quolibet actu Art. 4. Utrum augmentum charitatis habeat aliquem terminum Art. 5. Utrum charitas minuatur Distinctio XVIII Utrum Spiritum Sanctum eadem ratione dicatur donum, et datum sive donatum. Quare ita videtur. Responsio quare datum vel donatum dicatur Spiritus Sanctus. Quaetitur cui donabilis. Quod sicut Filius nascendo accepit non tantum ut esset Filius, sed etiam essentia, ita et Spiritus Sanctus procedendo accepit non tantum ut esset donum, sed etiam ut esset essentia. Quod ex praedictis videtur quod Filius, non tantum sit filius nativitate, sed etiam de simili essentia, et Spiritus Sanctus processione. Quod Spiritus Sanctus dicitur donum et donatum secundum praedictos duos processionis modos. Secundum hoc quod donum est, refertur ad Patrem, et Filium; secundum quod datum, ad eum qui dedit, et ad eos quibus datum est. An Filius cum sit nobis datus possit dici noster, ut Spiritus Sanctus. Utrum Spiritus Sanctus ad seipsum referatur. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum donum sit nomen essentiale Art. 2. Utrum donum sit proprie Spiritus Sancti Art. 3. Utrum per donum quod Spiritus est, dentur omnia dona Art. 4. Utrum eadem processione Spiritus Sanctus habeat quod sit donum et Deus Art. 5. Utrum Spiritus Sanctus possit dici donum nostrum Distinctio XIX De aequalitate trium personarum. Quod aeternitas et magnitudo et potentia in Deo sunt unum, licet ponantur quasi diversa. De magnitudine, quod ea aliqua personarum aliam non excellit. Quod non est maior una persona alia, nec maius aliquid duae quam una, nec tres vel duae, quam una. Quomodo dicitur Deus Pater esse in Filio, et Filius in Patre, et Spiritus Sanctus in utroque, et singulus in singulis. Ad id quod coeperat redit, ut ostendat scilicet quod magnitudine una non superat aliam. Quod nulla personarum pars est in Trinitate. Cum dicimus tres personas esse unam essentiam, nec ut genus de speciebus, nec ut speciem de individuis praedicamus: quia non est essentia genus, et persona species, vel essentia species, et persona individuum. Non secundum materialem causam dicuntur tres personae una essentia. Nec ita dicuntur tres personae una essentia, ut tres homines una natura, vel unius naturae. Quae videntur adversari praedictis. Ex quo sensu dixerit personas diferre numero. Quibus modis dicuntur diferre numero, et secundum quem modum personis convenire possit. Quod una persona non est maior alia, nec tres simul quam una: ex hoc ratione ostendit catholica. Quod Deus non est dicendus triplex, sed trinus. Quod non est ita in rebus corporeis ut in Trinitate. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum aequalitas sit in divinis Art. 2. Utrum aequalitas in divinis sit mutua 2. Quaestio II Art. 1. Utrum aeternitas sit substantia Dei Art. 2. Utrum nunc aeternitatis sit ipsa aeternitas 3. Quaestio III Art. 1. Utrum magnitudo competat Deo Art. 2. Utrum Pater sit in Filio, et e converso 4. Quaestio IV Art. 1. Utrum in divinis sit totum integrale Art. 2. Utrum divinis sit totum universale 5. Quaestio V Art. 1. Utrum veritas sit essentia rei Art. 2. Utrum omnia sint vera veritate increata Art. 3. Utrum sint plures veritates aeternae Distinctio XX Ostenso quod aliqua personarum aliam non excedit magnitudine, nunc ostendit quod alia non excedit aliam potentia. Quod non potest minus Filius quam Pater. Aliter probat Filium aequalem Patri. Per simili ostendit quod non minorem Pater Filium genuit. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum Filius sit omnipotens Art. 2. Utrum Filius sit aequalis Patri Art. 3. Utrum in divinis personis sit ordo Distinctio XXI Quaeritur quomodo possit dici solus Pater, vel solus Filius, vel solus Spiritus sanctus, cum sint inseparabiles. Utrum possit dici, solus Pater est Deus, solus Filius est Deus, vel solus Spiritus sanctus est Deis, vel Pater est solus Deus, vel Filius est solus Deus, vel Spiritus sanctus est solus Deus. Quomodo Trinitas dicatur solus Deus, cum ipsa sit cum spiribus, et animabus sanctis. Et si de solo Patre praedicta dicerentur, non tamen excluderetur Filius et Spiritus. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum ista propositio, “solus Deus est Deus”, sit falsa Art. 2. Utrum ista propositio, “solus Pater est Deus”, sit falsa 2. Quaestio II Art. 1. Utrum ista propositio, “Trinitas est solus Deus”, sit vera Art. 2. Utrum Pater sit solus Deus Distinctio XXII De nominum differentia quibus utimur loquentes de Deo. Praemissis addit quaedam esse nomina, quae temporaliter Deo conveniunt, et relative dicuntur. De hoc nomine, Trinitas, addit. De aliis nominibus, quae temporaliter Deo congruunt, et non relative dicuntur. Quod illa nomina quae ad singulas pertinent personas proprie, relative dicuntur, ea vero quae unitatem essentiae significant, ad se dicuntur, et de singulis, et de omnibus communiter dicuntur personis, et singulariter, non pluraliter in summa accipiuntur. Quod Deus magnus est ea magnitudine quae Deus est, sic de bonitate, et de omnibus quae secundum substantiam dicuntur. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum Deus sit nominabilis Art. 2. Utrum aliquod nomen possit dici proprie de Deo Art. 3. Utrum Deus habeat tantum unum nomen Art. 4. Utrum divisio nominum posita ab Ambrosio, sit sufficiens Distinctio XXIII De hoc nomine quod est persona, quod cum secundum substantiam dicatur, tamen pluraliter, non singulariter in summa accipitur. Auctoritas quod persona ad se dicatur, et secundum substantiam. Cur Pater, et Filius, et Spiritus sanctus non dicantur una persona, ut una substantia, et unus Deus. Qua necessitate dictum sit, tres personae, a Latinis, et a Graecis, tres hypostases vel substantiae. Quid hoc nomine tres significetur. Quare non dicimus tres deos esse Patrem, et Filium, et Spiritum sanctum ut dicimus tres personas, cum id quod Deus est, sit eis commune: quia Pater est Deus, et Filius est Deus, et Spiritus sanctus est Deus. Alia quaestio, cur non dicimus tres essentias, ut tres personas, cum Scriptura non contradicat. Sicut nos dicimus tres personas, ita Graeci tres substantias, quas dicunt hypostases, aliter accipientes substantiam quam nos. Quod in Trinitate non est diversitas, nec singularitas, vel solitudo; sed unitas, et trinitas, et distinctio, et identitas. Quod non habet dici Deus multiplex. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum substantia, essentia, persona, dicta de Deo, sint synonyma Art. 2. Utrum nomen, persona, dicatur proprie de Deo Art. 3. Utrum persona significet substantiam Art. 4. Utrum persona praedicetur pluraliter in divinis Distinctio XXIV Quid significetur his nominibus, unus vel una, duo vel duae, tres vel tria, trinus vel trinitas, plures vel pluralitas, distinctio vel distincta, cum his utimur de Deo loquentes. Magis illa dicuntur ad excludendum ea quae non sunt in Deo quam ad ponendum aliqua. Quid per unum significetur, cum dicitur, unus Deus. Quo sensu dicitur, unus est Pater, vel unus est Filius. Quid per duo, cum dicitur, duae personae, vel, Pater et Filius duo sunt. Ex quo sensu dicitur in personis distinctio, vel personae distinctae. Quomodo ibi accipiatur discretio. Quomodo Trinitas ibi accipiatur. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum Deus possit dici unus Art. 2. Utrum in Deo sit aliquis numerus Art. 3. Utrum unitas et numerus ponant aliquid in divinis, vel removeant Art. 4. Utrum unum et numerus significent essentiam 2. Quaestio II Art. 1. Utrum in Deo sit diversitas Art. 2. Utrum Trinitas sit nomen essentiale Distinctio XXV Quid significatur, cum dicitur pluraliter, tres personae, vel duae personae. Quod videtur secundum essentiam dici, alia est persona Patris, alia Filii, sive tres personae, ut cum dicitur, Pater est persona, Filius est persona. Aliter etiam videtur posse ostendi, quod secundum essentiam dicatur, etiam cum pluraliter profertur. Opinio quorundam qui putant essentiam significari nomime personae, cum dicimus tres personas. Quod hoc nomen persona tripliciter in Trinitate accipiatur: et haec est utilis et catholica doctrina de persona et personis. Obiectioni illorum respondet, qua nituntur probare, personas secundum essentiam accipi, quia respondemus quaerentibus, quid tres, vel quid tria. Quid tres res, et quid una res, hic dicitur. Ex quo sensu dicatur: Alia est persona Patris, alia Filii, alia Spiritus sancti. Quomodo haec intelligantur, alius in persona Pater, alius Filius, alius Spiritus sanctus. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum definitio personae posita a Boetio sit competens Art. 2. Utrum persona dicatur univoce de Deo et creaturis Art. 3. Utrum persona sit commune tribus personis Art. 4. Utrum tres personae possint dici tres res Distinctio XXVI De proprietatibus personarum, sed prius de hoc nomine hypostasis. De proprietatibus personarum, et de nominibus earum relativis. Quod non omnia quae de Deo dicuntur, secundum substantiam dicuntur; quaedam enim secundum relationem dicuntur, nihil tamen secundum accidens. Quare dicatur proprium unigeniti quod est Filius Dei, cum etiam homines sint filii Dei. Quod homo dicitur Filius Trinitatis, et Trinitas potest dici pater hominum. Quod Spiritus sanctus proprie dicitur donum Dei, quia proprietate est donum, ut Filius nativitate: et utroque modo dicitur relative et secundum eamdem relationem. An Pater, vel Filius, vel Trinitas ipsa possit dici Spiritus sanctus. Quidam putant Spiritum sanctum non dici relative ad Patrem et Filium, quia non vicissim respondent sibi vocabula, sed falso. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum hypostasis proprie dicatur in divinis Art. 2. Utrum remotis relationibus per intellectum, hypostases remaneant distinctae 2. Quaestio II Art. 1. Utrum relationes divinae sint omnino nihil Art. 2. Utrum relationes originis distinguant hypostases Art. 3. Utrum notiones sint tantum quinque Distinctio XXVII An easdem proprietates assignent Augustinus et Hilarius: et an istae sint quae dicuntur paternitas, et filiatio, et processio. Responsio, ubi ostendit easdem esse proprietates. Quomodo non est omnino idem dicere esse patrem et genuisse, vel habere filium, ita et de aliis. Relationum vero vocabula sunt paternitas, filiatio, processio, nec personam significant. Quod proprietates determinant hypostases, non substantiam, id est naturam. Quod sunt alia nomina personarum easdem proprietates notantia, scilicet genitus, genitor, verbum, imago. Generalis regula eorum quae ad se, et eorum quae relative dicuntur: quidquid enim a se, simul ambo dicuntur; sed non ita in praedictis relativis. An secundum substantiam dicatur Deus de Deo, et huiusmodi. Quod tantum secundum nomen substantiae, dicitur illud de illo, non secundum nomina personarum. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum proprietates ad invicem distinguantur Art. 2. Utrum operatio personalis praecedat secundum rationem relationem personae 2. Quaestio II Art. 1. Utrum verbum proprie dicatur in divinis Art. 2. Utrum verbum dicatur personaliter Art. 3. Utrum verbum dicat semper respectu ad creaturam. Distinctio XXVIII Quod non tantum tres praedictae proprietates sunt in personis, sed etiam aliae, quae aliis significantur nominibus, ut ingenitus. An sicut solus Pater dicitur ingenitus, dici debeat non genitus, vel non filius. Quae sit proprietas secundum quam dicitur Pater ingenitus. Ariani nitebantur probare alterius substantiae Patrem, aliterius Filium, quia ille ingenitus, iste genitus: quibus respondens Ambrosius dixit se hoc nomen in Scripturis non legisse divinis. An diversum sit esse Patrem et esse Filium. Quomodo dicatur sapientia genita vel nata, an secundum relationem, an secundum substantiam. Quod imago aliquando dicitur secundum essentiam. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum innascibilitas sit proprietas Patris Art. 2. Utrum innascibilitas sit proprietas personalis Patris 2. Quaestio II Art. 1. Utrum definitio imaginis, imago est species indifferens eius rei ad quam imaginatur, sit competens Art. 2. Utrum imago dicatur essentialiter Art. 3. Utrum Spiritus sanctus possit dici imago Distinctio XXIX De principio quod relative dicitur, et multiplicem notat relationem. Quod ab aeterno Pater est principium, et Filius, sed Spiritus sanctus non, immo coepit esse prinicipium. Ostendit, quomodo Pater sit principium Filii, et ipse et Filius principium Spiritus sancti. Cum Pater et Filius sint unum principium Spiritus sancti, quaeritur an eadem notione. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum una persona possit dici principium alterius Art. 2. Utrum principium dicatur univoce de Deo, secundum quod dicitur principium divinae personae et creaturae Art. 3. Utrum proprietas Patris et Filii qua dicuntur principium Spiritus sancti, sit tantum una Art. 4. Utrum Pater et Filius sint unum principium Spiritus sancti Distinctio XXX De his quae temporaliter de Deo dicuntur, et relative, secundum accidens, quod non Deo, sed creaturis accidit. Oppositio, quod non ex tempore sit Dominus, quia est dominus temporis, quod non est ex tempore. Solvitur quaestio qua quaerebatur, utrum Spiritus sanctus dicatur datum relative ad se, cum ipse de se. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum aliquid dicatur de Deo ex tempore Art. 2. Utrum quae dicuntur de Deo ex tempore significent divinam essentiam Art. 3. Utrum habitudines designatae in nominibus dictis de Deo ex tempore sint realiter in Deo Distinctio XXXI Quomodo dicatur Filius aequalis Patri, an secundum substantiam, an secundum relationem: ita et similis. Quomodo dicatur similis; et quid sit similitudo. De sententia sancti Hilarii, qua in Trinitate personarum propria ostendit. De Spiritu sancto, quare usus dicatur. Quod secundum hanc expositionem non distinguuntur ibi proprietates personarum tres. Quare dicatur Hiliarius propria personarum assignasse in praedictis verbis, cum ibi non sint expressae proprietates. Quod earumdem personarum distinctionem notat Augustinus aliis verbis sine expressione trium personarum. Quare Patri attribuatur unitas et Filio aequalitas. Quare Pater et Filius dicantur esse unum vel unus Deus, sed non unus: quia res eiusdem naturae recte possunt dici unum simpliciter esse, et cum adiectione; res vero diversae naturae, non possunt dici unum nisi dicatur quid unum. Quare dicatur esse aequalitas in Filio, cum sit una aequalitas trium. Quare in Spiritu sancto dicatur esse utriusque concordia vel connexio. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum aequalitas ponat aliquid in divinis Art. 2. Utrum attributa essentialia debeant appropiari divinis personis 2. Quaestio II Art. unic. Utrum Hilarius convenienter appropriet aeternitatem Patri, speciem Filio, unum Spiritui sancto 3. Quaestio III Art. 1. Utrum Augustinus convenienter appropriet unitatem Patri, aequalitatem Filio, nexum Spiritui sancto Art. 2. Utrum omnia sint unum propter Patrem Distinctio XXXII Utrum Pater vel Filius Spiritu sancto diligat, cum diligere idem Deo sit quod esse. Utrum Pater sit sapiens sapientia quam genuit, sicut diligit amore qui ab ipso procedit. Utrum Filius sit sapiens sapientia genita vel ingenita. An Filius sit sapiens seipso vel per seipsum. An una tantum sit sapientia Patris. Quod in Trinitate est dilectio, quae est Trinitas, et tamen Spiritus sanctus est dilectio quae non est Trinitas; nec ideo duae sunt dilectiones, ita et de sapientia. Qua ratione Pater non dicitur sapiens ea sapientia quam genuit, eadem videtur debere dici, quod non sit diligens Pater vel Filius dilectione quae ab utroque procedit. Haec quaestio inexplicabilis est, quae excedit infirmitatem hominis. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum Pater diligat Filium Spiritu sancto Art. 2. Utrum Pater diligat se Spiritu sancto Art. 3. Utrum Pater et Filius diligant nos Spiritu sancto 2. Quaestio II Art. 1. Utrum Pater sit sapiens sapientia genita Art. 2. Utrum Filius sit sapiens sapientia genita Distinctio XXXIII Utrum proprietates personarum dint ipse personae, vel Deus, id est divina essentia. Quod proprietates sint divina essentia. Auctoritate astruit quod proprietas sit natura. Quidam negant, scilicet proprietates esse personas et divinam naturam, et quare. Quaeritur quomodo proprietates possunt esse in natura, ut tamen eam non determinent. Quibus auctoritatibus opinionem suam, scilicet quod proprietas Patris vel Filii non sit Deus, muniant. Aliis etiam verbis Augustini utuntur ut asserant quod dicunt, scilicet proprietates personarum non esse Dei substantiam. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum relationes divinae sint essentia divinae Art. 2. Utrum proprietates sint personae Art. 3. Utrum proprietates sint in personis et in essentia Art. 4. Utrum essentialia adiective praedicentur de proprietatibus Art. 5. Utrum contrarie opiniones de notionibus possint esse sine peccato Distinctio XXXIV Opinio quorundam, non idem esse personam et essentiam vel naturam dicentium, et eamdem essentiam non posse esse Patrem, et Filium, et Spiritum sanctum. Docet quomodo eis obviat ipsius Scripturae circumstantia, et qualiter praedicta intelligi debeant, et quod Spiritus sanctus est res unius naturae Patris et Filii, et est ipsa natura. Quod proter res creatas illud dixerit, non idem est natura et res naturae. Quod non alius est Deus et quae sua sunt, ita ut insint: alia enim sunt quae insunt, alia quae non insunt. Utrum ita possit dici Deus trium personarum, vel tres personae unius Dei, ut dicitur una essentia trium personarum et tres personae unius essentiae. Quod licet potentia, sapientia, bonitas, de Deo secundum substantiam dicantur in Scriptura, tamen solet haec nota distincte ad personas interdum referri. Quare id fiat, scilicet quod Patri potentia, Filio sapientia attribuatur. Quare Spiritui sancto bonitas attribuatur. De hoc nomine omooision, ubi in auctoritatem receptum sit, et quid significet. De nominibus quae translative et per similitudinem de Deo dicuntur. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum persona et essentia in divinis sint idem Art. 2. Utrum tres personas esse unius essentiae convenienter dicatur 2. Quaestio II Art. unic. Utrum potentia convenienter attribuatur Patri, sapientia Filio 3. Quaestio III Art. 1. Utrum aliquid debeat dici translative de Deo Art. 2. Utrum transumptio in divinis debeat fieri ex rebus vilibus Distinctio XXXV De quibusdam quae secundum substantiam de Deo, dicuntur quae specialem efflagitant tractatum, scilicet de scientia, et praescientia, et providentia, et dispositione, et praedestinatione, et voluntate, et potentia. Utrum scientia, vel praescientia, vel dispositio, vel praedestinatio potuerit esse in Deo, si nulla fuissent futura. Responsio quod praescientia, et dispositio, et praedestinatio quasi relative dicuntur ad futuras res vel ad faciendas. Quod scientia Dei non tantum est de temporalibus sed etiam de aeternis. Quare omnia dicuntur esse in Deo, et quod factum est habet vitam et esse in eo. Quod eadem rationem dicuntur omnia et praesentia. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum scientia conveniat Deo Art. 2. Utrum Deus intelligat alia a se Art. 3. Utrum habeat certam cognitionem et propriam de aliis a se Art. 4. Utrum scientia Dei sit univoca scientiae nostrae Art. 5. Utrum scientia Dei sit universalis Distinctio XXXVI Utrum concedendum sit omnia Dei esse in essentia vel in Deo per essentiam, ut omnia dicuntur esse in Dei cognitione vel praescientia. Utrum mala debeant dici esse in Deo, ubi sunt omnia bona, cum utraque sint in eius cognitione et praescientia, omnia enim cognoscit. Aperit, quare bona tantum dicantur esse in Deo, et non mala. Quod idem est omnia esse ex Deo, et per ipsum, et in ipso. Quod omnia ex Patre, et per Patrem, et in Patre sunt; ita de Filio et de Spiritu sancto est dicendum, licet propter personas fiat distinctio. Quod non omnia quae ex Deo sunt etiam de ipso sunt, sed e converso. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum Deus cognoscat singularia Art. 2. Utrum Deus cognoscat mala Art. 3. Utrum res quae cognoscuntur a Deo sint in Deo 2. Quaestio II Art. 1. Quid nomine ideae importeur Art. 2. Utrum sint plures ideae Art. 3. Utrum in Deo sint ideae omnium quae cognoscit Distinctio XXXVII Quibus modis dicatur Deus esse in rebus. Quod in sanctis non modo est, sed etiam habitat, qui non ubicumque est, habitat. Ubi erat vel habitabat Deus, antequam esse creatura. Quod Deus unhabitator est quorundam nondum cognoscentium Deum, et non quorundam cognoscentium. Quomodo Deus totus ubique sit per essentiam, non potest intelligi ab humano sensu. Quorundam opinio qui praesumunt ostendere quomodo Deus ubique sit per essentiam, potentiam et praesentiam. Quod Deus cum sit in omnibus rebus, non tamen sordibus rerum inquinatur. Quod Deus ubique sit et in omni tempore, non tamen localis est, non circumscriptibilis, nec loco nec tempore movetur. Qiod sit mutari secundum tempus. Opinio quorundam qui dicunt spiritus creatos non moveri loco, nec esse locales. Conclusio ex praedictis, quod spiritus creati sunt locales et circumscriptibilis quodammodo, spiritus vero Dei omnino incircrumscriptibilis. Cum repetitione superiorum confirmat auctoritatibus Deum esse ubique sine locali motu. Oppositio qua videtur probari, quod Deus movetur loco. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum Deus sit in rebus Art. 2. Utrum Deus sit in omnibus per potentiam, praesentiam et essentiam, in sanctis per gratiam, in Christo per esse 2. Quaestio II Art. 1. Utrum Deus sit ubique Art. 2. Utrum esse ubique soli deo conveniat Art. 3. Utrum esse ubique coneniat Deo ab aeterno 3. Quaestio III Art. 1. Utrum angelus sit in loco Art. 2. Utrum angelus possit esse simul in pluribus locis Art. 3. Utrum plures angeli possint esse in uno loco 4. Quaestio IV Art. 1. Utrum angelus moveatur Art. 2. Utrum angelus de necessitate transeat medium in suo motu Art. 3. Utrum angelus moveatur in instanti Distinctio XXXVIII Hic redit ad propositum, repetens superia dicta, ut addat alia. Inconvenientia ostendit, quae sequerentur, si diceretur scientia vel praescientia causa omnium rerum quae ei subsunt. Quod res futurae non sunt causa scientiae vel praescientiae Dei. Contra hoc quod dictum est praescientiam Dei non posse falli, oppositio. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum scientia Dei sit causa rerum Art. 2. Utrum scientia Dei sit uniformiter de rebus scitis Art. 3. Utrum sicentia Dei sit enuntiabilium Art. 4. Utrum scientia Dei sit non entium Art. 5. Utrum scientia Dei sit contingentium Distinctio XXXIX Utrum scientia Dei possit augeri vel minui, vel aliquo modo mutari; utrumque enim videtur posse probari. Oppositio, an Deus possit noviter vel ex tempore scire vel praescire aliquid. Utrum Deus possit scire plura quam scit. Quod videtur adversari illi sententiae qua supra dictum est Deum semper et simul scire omnia. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum Deus possit non scire illud quod est scitum ab eo Art. 2. Utrum Deus possit scire aliquid quod nescit Art. 3. Utrum Deus sciat infinita 2. Quaestio II Art. 1. Utrum providentia pertineat ad scientiam Art. 2. Utrum providentia sit omnium Distinctio XL Quod sit praedestinatio et in quo differat a praescientia. An aliquis praedestinatorum possit damnari, vel reproborum salvari. Quid sit reprobatio Dei, et in quibus consideretur, et quis sit praedestinationis effectus. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum praedestinatio sit aliquid in praedestinato Art. 2. Utrum praedestinatio pertineat ad scientiam 2. Quaestio II Art. unic. Praedestinatio quorum sit 3. Quaestio III Art. unic. Utrum praedestinatio sit certa 4. Quaestio IV Art. 1. Utrum reprobatio addat aliquid supra praescientiam Art. 2. Utrum Deus sit causa obdurationis Distinctio XLI Utrum aliquid sit meritum obdurarionis et misericordiae. Opinio quorundam in qua fuit aliquando Augustinus, sed postea retractavit. An ea quae semel scit Deus vel praescit, semper sciat, et semper scierit vel praescierit. De scientia, dicens Deum semper scire quae semel scit. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum electio sit in Deo Art. 2. Utrum electio praecedat praedestinationem secundum electionem Art. 3. Utrum praescientia meritorum sit causa praedestinationis Art. 4. Utrum praedestinatio juvetur aliquo opere humano Art. 5. Utrum quidquid Deus scivit olim, modo sciat Distinctio XLII De omnipotentia Dei, ubi prius consideratur, quare dicatur omnipotens. Quomodo dicatur Deus omnia posse, cum nos multa possumus quae ipse non potest. Quod omnipotentia Dei secundum duo consideratur. Quibusdam auctoritatibus traditur, quod ideo dicitur omnipotens, quia potest quidquid vult. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum potentia conveniat Deo Art. 2. Utrum sit tantum una potentia in Deo 2. Quaestio II Art. 1. Utrum Deus possit quidquid est alteri possibile Art. 2. Utrum ea quae naturae sunt impossibilia Deus non possit facere Art. 3. Utrum aliquid non sit judicandum impossibile secundum causas inferiores simpliciter Distinctio XLIII Opinio quorundam dicentium, Deum nil posse nil quod facit. Auctoritatibus utuntur in assertione suae opinionis. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum potentia Dei sit infinita Art. 2. Utrum omnipotentia Dei sit incommunicabilis creaturis 2. Quaestio II Art. 1. Utrum Deus operetur necessitate naturae Art. 2. Utrum Deus agat necessitate iustitiae Distinctio XLIV An Deus possit facere aliquid melius quam facit. Utrum alio vel meliori modo possit facere quam facit. Utrum Deus semper possit omne quod olim potuit. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum Deus potuerit aliquam creaturam meliorem facere quam sit Art. 2. Utrum Deus universum melius facere potuerit Art. 3. Utrum humanitatem Christi Deus meliorem facere potuerit Art. 4. Utrum Deus possit nunc facere omne quod olim potuit Distinctio XLV De voluntate, quae essentia Dei una est et aeterna, et de signis eius. Quod licet idem sit Deo velle quod esse, non potest tamen dici Deus esse omnia quae vult. Quis sit sensus horum verborum, Deus scit, vel Deus vult: item Deus scit omnia, vel vult aliquid; et quid de Deo in his praedicatur. Quod Dei voluntas sume bona, causa est omnium quae naturaliter sunt, cuius causa non est quaerenda, quia nullam habet, cum sit aeterna. Quod voluntas Dei prima et summa causa est omnium. Quibus modis accipitur Dei voluntas. Quod secundum figuram dicitur voluntas Dei praeceptio, prohibitio, consilium, permissio et operatio; et ideo pluraliter dicit Scriptura voluntates. Quare praeceptio, et prohibitio, et consilium, dicatur Dei voluntas. Ubi voluntas Dei pro praecepto et concilio accipiatur. Quod Deus non vult ab hominibus fieri omnia quae praecipit, vel non fieri quae prohibet. De promissione et operatione ubi dicantur Dei voluntas. Quinque supra sunt proposita, quae dicuntur secundum tropum; et ideo distinguat lector ubique pro quo eorum accipiatur voluntas. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum in Deo sit voluntas Art. 2. Utrum voluntas Dei sit tantum suiipsius Art. 3. Utrum voluntas Dei sit causa rerum Art. 4. Utrum distinctio voluntatis in voluntatem beneplaciti et voluntatem signi sit competens Distinctio XLVI Illi sententiae qua dictum est, Dei voluntatem non posse cassari, quae ipse est, quaedam videntur obviare. Solutio, quomodo intelligendum sit illud, volui congregare, et noluisti. Quomodo intelligendum sit illud, qui vult omnes homines salvos fieri. Utrum mala Dei voluntate fiant, an eo nolente. Quare dicunt quidam, Deum velle mala esse, vel fieri. Ponit rationes illorum qui dicunt, Dei voluntate non fieri mala, vel non esse. Quomodo intelligendum sit illud Augustini, mala fieri, bonum est. Quadripartita boni acceptio. Quod mala universitate valent, et facientibus sua propria vel patientibus aliena prosunt, electis tamen. Ex praedictis concludit, ostendens esse bonum fieri mala multis modis. Quod in Deo non est causa ut sit homo deterior. Aliter probat, quod Deo auctore non sunt mala. Obiectio quorundam sophistica, qua probare nituntur ex Deo esse quod mala fiant. Responsio, ubi concedit omne verum esse a Deo et sophisma aperit. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum Deus velit omnes homines salvos fieri Art. 2. Utrum mala fieri sit bonum Art. 3. Utrum malum sit de perfectione universi Art. 4. Utrum Deus velit mala fieri Distinctio XLVII Quod voluntas Dei semper impletur de homine, quocumque se vertat. Aperit, diversis modis supra accipi Dei voluntatem. Summatim perstringit sententiam praedictorum, addens, quare Deus praecepit omnibus bona facere et mala vitare, cum non velit hoc ab omnibus impleri. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum voluntas divina semper impleatur Art. 2. Utrum aliquid fiat praeter voluntatem Dei Art. 3. Utrum id quod est contra voluntatem Dei non obsequatur voluntati eius Art. 4. Utrum quod est praeter voluntatem Dei praecepto non subiaceat Distinctio XLVIII Quod aliquando homo bona voluntate aliud vult quam Deus, et aliquando mala id quod Deus bona voluntate vult. Quod bona Dei voluntas mala hominum voluntate impletur, ut in passione Christi contingit, ubi quoddam factum est quod Deus bona et Iudaei mala voluntate voluerunt: voluerunt tamen et aliquid quod Deus non voluit. Utrum placuerit viris bonis quod Christus pateretur et moreretur. Placuit quidem intuitu nostrae redemptionis, sed non ipsius cruciatus. Quomodo sentiendum sit de passionibus sanctorum, an velle vel nolle debeamus. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum voluntas humana divinae voluntati non possit conformari Art. 2. Utrum conformitas voluntatum attendatur praecipue secundum volitum Art. 3. Utrum ad conformitatem divinae voluntatis non teneamur Art. 4. Utrum ad conformitatem in volito teneamur Epilogus Index distinctionum, quaestionum et articulorum Sancti Thomae Aquinatis Super libros Sententiarium (Apud editionem R. P. Mandonnet, Parisiis, VIe, 1929.) In II Sententiarium Distinctio I Prologus sancti Thomae Unum esse rerum principium ostendit, non plura, ut quidam putaverunt. Quod haec verba, “facere” et “agere”, non dicuntur de Deo secundum eam rationem qua dicuntur de creaturis. Quare rationalis creatura facta sit. Quare creatus sit homo vel angelus. Ad quid creata sit rationalis creatura. Brevissima responsio, cum quaeritur quare vel ad quid facta sit rationalis creatura. Sicut factus est homo ut Deo serviret, sic mundus ut serviret homini. Quomodo aliqundo dicitur in Scriptura: Homo factus est propter reparationem angelici casus. Quare sit homo institutus, scilicet ut anima sit unita corpori. Post sacramentum Trinitatis, de creatura tripartita est agendum, et prius de digniori, id est angelica. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum sint plura prima principia Art. 2. Utrum a Deo possit aliquid exire per creationem Art. 3. Utrum creare conveniat etiam aliis quam Deo Art. 4. Utrum aliquid a Deo efficiat aliquam rem Art. 5. Utrum mundus sit aeternus Art. 6. Utrum convenienter exponatur in principio Deum creasse, in Filio, vel in principio temporis ante omnia 2. Quaestio II Art. 1. Utrum Deo competat agere propter finem Art. 2. Utrum creaturae sint propter Dei bonitatem Art. 3. Utrum omnia sint facta propter hominem Art. 4. Utrum anima rationalis debuerit uniri corpori Art. 5. Utrum anima tali corpori debuerit uniri Distinctio II Quae consideranda sunt de angelis. Quando facti sunt angeli, prius dicit: in quo videntur non sibi obviare auctoritates. Quod simul creata fuerit corporalis et spiritualis creatura. Quod nihil factum est ante caelum et terram, nec etiam tempus: cum tempore enim creata sunt, sed non ex tempore. Quod simul cum tempore et cum mundo coepit corporalis et spiritualis creatura. Utrum angeli mox creati fuerunt in empyreo, scilicet quod statim ut factum est angelis fuit repletum. Quod simul creata est visibilium rerum materia, et invisibilium natura, et utraque informis secundum aliquid, et formata secundum aliquid. Quomodo dicat Lucifer secundum Isaïam: Ascendam in caelum, etc. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum aevum sit idem quod aeternitas Art. 2. Utrum aevum sit tantum unum Art. 3. Utrum duratio angeli ante mundum inceperit 2. Quaestio II Art. 1. Utrum caelum empyreum sit corpus Art. 2. Utrum caelum empyreum sit lucidum Art. 3. Utrum caelum empyreum habeat influentiam supra alia corpora Distinctio III Quales facti fuerint angeli, et quod quator eis attributa sunt in ipso initio suae conditionis. An omnes angeli fuerunt aequales in tribus, scilicet in essentia, in sapientia, in libertate arbitrii. Dicit quod differentes fuerunt in illis. Quae communia et aequalia haberunt angeli. An boni vel mali, iusti vel iniusti, creati sint angeli, et in aliqua mora fuerit inter creationem et lapsum. Opinio quorundam dicentium angelos in malitia creatos et sine omni mora corruisse. Aliorum sententia probabilis, qui dicunt omnes angelos creatos esse bonos, et aliquam fuisse morulam inter creationem et casum. Probationem Augustini contra illos inducit qui dicunt angelos factos malos, et verba etiam Iob determinat, quae illi pro se inducebant. Quomodo intelligenda sint verba Domini praemissa, disserit, evidenter tradens angelos esse creatos bonos, et post creationem cecidisse. Quod triplex fuit in angelis sapientia ante casum vel confirmationem. An aliquam Dei habuerint dilectionem vel sui invicem. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum angelus sit compositus ex materia et forma Art. 2. Utrum in angelis possit esse personalitas Art. 3. Utrum in angelis possit esse numerus Art. 4. Utrum sint plures angeli unius speciei Art. 5. Utrum angeli sint unius generis Art. 6. Utrum angelus et anima specie differant 2. Quaestio II Art. unic. Utrum angelus in principio suae creationis potuerit esse malus 3. Quaestio III Art. 1. Utrum angelus cognoscat res per essentiam suam universaliter per species Art. 2. Utrum angeli superiores intelligant per species universaliores Art. 3. Utrum angeli per species illas particularia cognoscant Art. 4. Utrum angelus plura simul actu intelligat 4. Quaestio IV Art. unic. Utrum angeli in illo statu innocentiae Deum supra se et plus quam se dilexerint, dato quod in gratia creationis non sint Distinctio IV An perfectos et bonos creavit Deus angelos, an miseros et imperfectos. Quod opinando haec dixerit, non asserendo, scilicet quod angeli qui perstiterunt, praescii fuerint sui boni. Summa colligitur praedictorum, confirmans omnes angelos ante confirmationem vel lapsum non fuisse beatos, nisi quis beatitudinem accipiat illum statum innocentiae. Responsio ad id quod quaerebatur an angeli essent creati perfecti, an imperfecti; et dicitur quod perfecti fuerunt secundum aliquid. Quod tribus modis dicitur perfectum, secundum tempus, secundum naturam et universaliter perfectum. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum angeli creati sint beati Art. 2. Utrum angeli suam miseriam vel beatitudinem praesciverint Art. 3. Utrum angeli creati sint in gratia Distinctio V De confirmatione et conversione stantium, et aversione et lapsu cadentium. De libero arbitrio breviter tangit quid sit. Post creationem aliquid datum est stantibus, per quod converentur; nec merito aliquo, sed gratia cooperante. Qua gratia indigebat angelus, et qua non. An sit imputandum illis quod aversi sunt. Qua culpa gratia non est data eis qui ceciderunt. Quod angeli in ipsa confirmatione beati fuerunt; sed utrum eam meruerint per gratiam tunc sibi datam, ambiguum est; de hoc enim diversi sentiunt. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum in angelis potuerit esse peccatum Art. 2. Utrum angelus Dei aequalitatem appetierit Art. 3. Utrum primum peccatum angeli fuerit superbia 2. Quaestio II Art. 1. Utrum angeli indiguerint gratia, ut converterentur ad Deum Art. 2. Utrum angeli suam beatitudinem meruerint Distinctio VI Quod de maioribus et de minoribus quidam ceciderunt, inter quis unus fuit celsior, scilicet Lucifer. Unde et quo deiectus fuit merito suae superbiae. Quod non est concessum eis habitare in caelo vel in terra. Quod daemones alii aliis praesunt, et habent etiam alias praelationes. An omnes daemones sint in hoc aere caliginoso, an aliqui sint in inferno. Quidam putant Luciferum in inferno religatum ex quo tentavit Christum, et victus est; quem primum hominem tentasse et vicisse dicunt. Quod Lucifer modo non habet potestatem quam habebit tempore antichristi. Quod daemones semel victi a sanctis non accedunt amplius ad alios. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum Lucifer fuerit supremus omnium Art. 2. Utrum peccatum primi angeli fuerit occasio peccati et aliis Art. 3. Utrum convenienter assignetur locus ipsis angelis post casum Art. 4. Utrum in daemonibus sit ordo Art. 5. Utrum daemones qui a sanctis vincuntur retrudantur in infernum Distinctio VII Quod boni angeli sint a Deo confirmati per gratiam, ut peccare non possint, et mali ita obdurati in malo, ut bene vivere nequeant. Quod utrique liberum arbitrium habent, nec tamen ad utrumque flecti possunt. Quod boni post confirmationem liberiu habent arbitrium quam ante. Quod post confirmationem angeli non possunt natura peccare, sicut ante, non quod debilitatum sit corum arbitrium, sed confirmatum. Quod mali angeli vivacem sensum non perdiderunt, et quibus modis sciant. Quod magicae artes virtute et scientia diaboli valent: quae virtus et scientia est ei data a Deo, vel ad fallendum malos, vel ad monendum vel eexcendum bonos. Quod non sunt creatores, licet per eos magi ranas et alia fecerint, sed solus Deus. Sicut parentes non dicuntur creatores filiorum, nec agricolae frugum, ita nec boni nec mali angeli, etsi per eorum ministerium fiant creaturae. Sicut iustifcationem mentis, ita creationem rerum solus Deus operatur, licet creatura exterius serviat. Quod angeli mala multa possunt per naturae vigorem, quae non possunt propter Dei vel bonorum angelorum prohibitionem, id est quia non permittuntur. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum boni angeli possint peccare Art. 2. Utrum daemones possint bonum facere, et non sint obstinati in malo 2. Quaestio II Art. 1. Utrum angeli vigeant acumine scientiae Art. 2. Utrum per daemones divinatio fieri possit 3. Quaestio III Art. 1. Utrum possint aliquos veros effectus facere in materia corporali Art. 2. Utrum corum auxilio et consilio fiat malum Distinctio VIII Utrum angeli omnes corporei sint, quod quibusdam visum est, quibus Augustinus consentire videtur, dicens omnes angelos ante casum habuisse corpora tenuia, spiritualia, sed in casu mutata in deterius malorum corpora, ut in eis possint pati. Quod Deus in corporalibus illis antiquis formis apparuit. Quod Deus in specie qua Deus est, nunquam mortalibus apparuit. Utrum daemones intrent corpora hominum substantialiter, et illabantur cordibus, an id per effectum dicatur. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum angeli habeant corpora naturaliter unita Art. 2. Utrum angeli corpora assumant Art. 3. Utrum corpora assumpta ab angelis habeant veram naturam quam ostendunt Art. 4. Utrum angeli in corporibus assumptis comedere possint Art. 5. Utrum daemones intra corpora hominum esse possint Art. 6. Utrum ipse Deus in corporalibus figuris apparuerit Distinctio IX De ordinum distinctione, et quot sint, et quid sint. Quid appelletur ordo, et quae sit ratio nominis cuiusque. Quod haec nomina non propter se, sed propter nos eis data sunt, quae sumpta sunt a donis gratiae, quae non habent singulariter, sed excellenter, et a praecipus nominantur. Utrum hi ordines ab initio creationis ita distincti fuerint. Utrum omnes angeli eiusdem ordinis sint aequales. Quomodo dicat Scriptura decimum ordinem ex hominibus compleri, cum non sint nisi novem ordines angelorum. Quod homines assumuntur iuxta numerum stantium, non lapsorum. Quod quidam putant secundum numerum lapsorum homines reparandos. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum Dionysius competenter definiat hierarchiam Art. 2. Utrum unus angelus alium purget Art. 3. Utrum convenienter dividatur angelica hierarchia in tres hierarchias, et novem ordines Art. 4. Utrum convenienter distinguantur nomina angelorum Art. 5. Utrum omnis angeli unius ordinis sint aequales Art. 6. Utrum omnes hierarchiae sint connexae Art. 7. Utrum distinctio ordinum sit a natura Art. 8. Utrum homines assumantur ad ordines angelorum Distinctio X An omnes spiritus caelestes mittantur, et ponit duas opiniones, et auctoritas quibus innituntur. Quod si omnes mittantur, cur unus tantum ordo nomine angelorum censetur. Putant quidam Michaelem, Gabrielem et Raphaelem de superiori ordine fuisse; et sunt haec nomina spirituum, non ordinum. Quomodo determinent praemissas auctoritates, quae videntur adversari, qui dicunt omnes angelos mitti. Quos alii dicunt mitti, et quos dicunt non mitti, cum determinatione auctoritatum quae videntur sibi adversari. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum omnes angeli assistant Art. 2. Utrum omnes angeli in ministerium mittantur Art. 3. Utrum omnes angeli secundae hierarchiae mittantur Art. 4. Utrum angeli per executionem ministerii a contemplatione retardentur Distinctio XI Quod quaequae anima habet angelum bonum ad sui custodiam delegatum, et malum ad exercitium. Utrum singulis hominibus singuli angeli, an pluribus unus sit deputatus. Confirmat, unum angelum pluribus hominibus deputari, sive simul, sive diversis temporibus. Utrum angeli proficiant in merito vel in praemio, usque ad iudicium. Aliorum opinio, qui dicunt angelos in quibusdam praedictorum non profecisse. Quod quaedam auctoritates videntu: obviare probabiliori sententiae. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum angeli homines custodiant Art. 2. Utrum custodire pertineat ad omnes ordines tertiae hierarchiae Art. 3. Utrum angeli omnibus hominibus ad custodiam deputentur Art. 4. Utrum angelus quandoque relinquat hominem cui deputatus est ad custodiendum Art. 5. Utrum angeli doleant de damnatione hominum quos custodiunt 2. Quaestio II Art. 1. Utrum angeli proficiant in cognitione Dei Art. 2. Utrum angeli inferiores illuminentur a superioribus Art. 3. Utrum angeli accipiant aliquam cognitionem per mutuam locutionem Art. 4. Utrum mysterium Incarnationis per homines didicerint Art. 5. Utrum inter eos sit pugna et contradictio Art. 6. Utrum ordinum distinctio maneat post diem iudicii Distinctio XII De distinctione operum sex dierum. Quod sancti tractatores videntur super hoc quasi adversa tradidisse, aliis dicentibus omnia simul facta in materia et forma, aliis per intervalla temporum. Quod per intervalla temporis res corporales conditae sunt. Quo sensu tenebrae dicantur non esse aliquid, et quo dicantur esse aliquid. Duo consideranda sunt, quare illa materia confusa sit dicta informis, et ubi ad esse prodiit, quantumcumque in altitudinem ascenderit. De quatior modis divinae operationis. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum omnium corporalium sit una materia Art. 2. Utrum omnia corpora sint simul creata in speciebus suis distincta Art. 3. Utrum secundum expositionem beati Augustini dierum distinctio salvetur Art. 4. Utrum prima materia informis erat Art. 5. Utrum convenienter assignetur quatuor coaeva Distinctio XIII Quae prima fuerit distinctionis operatio. Qualis fuerit lux illa, spiritualis, an corporalis. Quod lux illa facta et, ubi sol apparet, quae inter aquas lucere poterat. Quod dies diversis modis accipitur. De naturali ordine computationis sex dierum, et de illo qui pro mysterio introductus est. Cur sol factus est, si lux illa sufficiebat. Quomodo accipiendum sit illud: Dixit Deus; an sono vocis illud Deus dixerit, an aliter. Quomodo accipiendum sit quod dicitur Pater operari in Filio, vel per Filium, vel in Spiritu sancto. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum post opus creationis, disctinctionis opus necessarium fuerit Art. 2. Utrum lux proprie in spiritualibus inveniatur Art. 3. Utrum lux sit accidens reale Art. 4. Utrum convenienter lucis productio recitetur Art. 5. Utrum Pater faciat omnia per Filium Distinctio XIV De opere secundae dici, qua factum est firmamentum. Alii putant caelum esse igneae naturae, quibus consentit Augustinus. Quales sint aquae, et quae sit figura firmamenti. Quare tacuit Scriptura de opere secundae diei, quod in aliis dixit. De opere tertiae diei, quando aequae congregatae sunt in unum locum. Quomodo omnes sunt in unum locum congregatae, cum multa sint maria et flumina. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum supra firmamentum sint aliquae aquae Art. 2. Utrum firmamentum de natura inferiorum corporum sit Art. 3. Utrum motus caeli sit ab intelligentia Art. 4. Utrum convenienter a Rabano caelorum numerus assignetur Art. 5. Utrum convenienter opus tertiae diei describatur Distinctio XV De opere quartae diei, quando facta sunt luminaria. Ante alia de ornatu caeli agitur, sicut prius factum est. De opere quintae diei, quando creavit Deus ex aquis volatilia et natatilia. De opere sextae diei, quando creata sunt animalia et reptilia terrae. Utrum post peccatum venenosa animalia noxia facta fuerint, an propter peccatum nocere coeperint prius facta innoxia. Utrum minuta animalia tunc creata fuerint. Quare post omnia factus est homo. Quomodo intelligendum sit Deum requievisse ab omni opere suo. Qualiter accipiendum sit quod Deus dicitur complesse opus suum septimo die, cum tunc requievit ab omni opere suo. Quae sit significatio et benedictio septimi diei. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum convenienter stellarum productio describatur Art. 2. Utrum corpora caelestia habeant aliquem effectum in istis inferioribus Art. 3. Utrum corpora caelestia habeant causalitatem super motus liberi arbitrii 2. Quaestio II Art. 1. Utrum verum est quod dicitur quaedam animalia ex aquis, quaedam ex terris materiam sumpsisse Art. 2. Utrum convenienter ornatus trium elementorum describatur 3. Quaestio III Art. 1. Utrum Deus consummaverit septima die opus suum Art. 2. Utrum convenienter dicatur Deum die septima requievisse Art. 3. Utrum Deus diem septimam prae aliis sanctificare debuit Distinctio XVI De hominis creatione, ubi considerandum est quare creatus sit homo, et qualiter sit institutus (quae duo supra tractata sunt) et qualis factus, et qualiter lapsus, postremo quomodo sit reparatus. Quod imago et similitudo hic a diversis accipitur varie: a quibusdam increata, ab aliis creata et increata, vel essentia Trinitatis, vel Pater, vel Filius vel Spiritus sanctus. Opinio eorum qui putaverunt Filium per imaginem et similitudinem hic accipi. Neque horum sententiam approbat; sed imaginem et similitudinem Dei in homine quaerendam, et considerandam docet, ut imago et similitudo creata intelligatur. Quare homo dicitur imago et ad imaginem, Filius vero imago, et non ad imaginem. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum aliqua creatura possit dici ad imaginem Art. 2. Utrum tantum in rationalibus creaturis imago inveniatur Art. 3. Utrum imago Dei magis reperiatur in angelis quam in hominibus Art. 4. Utrum convenienter imago et similitudo in Littera distinguatur Distinctio XVII De creatione animae, utrum de aliquo facta sit, vel non, et quando facta, et quam gratiam habuerit in creatione. Quaeritur quando facta sit anima, an ante corpus, an in corpore. In qua aetate Deus hominem fecerit. In aetate virili factus est homo secundum superiores causas. Quod homo extra paradisum creatus, in paradiso sit positus, et quare id factum sit. De lignis paradisi, inter quae erat lignum vitae, et lignum scientiae boni et mali. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum anima humana sit de essentia divina Art. 2. Utrum anima humana sit ex aliqua materia constituta 2. Quaestio II Art. 1. Utrum sit unus intellectus in omnibus hominibus Art. 2. Utrum anima humana sit extra corpus creata 3. Quaestio III Art. 1. Utrum corpus caeleste sit de compositione corporis humani Art. 2. Utrum paradisus sit locus corporalis Distinctio XVIII Quare de latere viri et non de alia corporis parte formata sit mulier. Quare dormienti et non vigilanti viro costa subtracta est. Quod de illa costa sine additamento extrinseco facta fuerit per Dei potentiam, sicut quinque panes in se multiplicati sunt. Utrum secundum superiores, an secundum inferiores causas, ita illa facta sit mulier; id est, an ratio seminalis id haberet ut ita fieret, an tantum ut illa fieri posset, sed ut sic fieret, in Deo tantum esset causa. De anima mulieris, quod non est ex anima viri, ut quidam putaverunt, dicentes animas esse ex traduce. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum corpus mulieris de costa viri fieri debuerit Art. 2. Utrum convenienter dicatur rationes seminales Deus indidisse Art. 3. Utrum omnia quae praeter rationes seminales fiunt miracula sint 2. Quaestio II Art. 1. Utrum anima traducatur ex parentibus Art. 2. Utrum anima rationalis procedat a Deo mediantibus angelis Art. 3. Utrum anima sensibilis sit ex traduce Distinctio XIX De primo hominis statu ante peccatum, scilicet qualis fuerit secundum corpus et secundum animam. Utrum immortalitas quam habuit ante peccatum esset de conditione naturae, an ex gratiae beneficio. Si non foret praeceptum ut de illo ligno ederet, et aliis et non illo uteretur, an posset non mori. Quaestio Augustini, quomodo immortalis factus sit homo. Quod ex praedictir consequi videtur, hominem de natura suae conditionis aliquo modo fuisse immortalem; sed non omnino fieret immortalis, nisi participato ligno vitae. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum anima humana maneat corrupto corpore, vel corrumpatur Art. 2. Utrum homo in statu innocentiae habuerit necessitatem moriendi Art. 3. Utrum homo in statu innocentiae fuerit passibilis Art. 4. Utrum homo in primo statu fuerit impassibilis et immortalis per naturam Art. 5. Utrum illa immortalitas sit eadem cum immortalitate resurgentium Distinctio XX De modo procreationis filiorum, si non peccassent, et quales nascerentur filii. Quare in paradiso non ceierunt, duobus modis solvit. De termino illius inferioris vitae, utrum nati filii per sucessiones, an simul omnes transferendi fuissent. Quales procreassent filios, utrum perfectam staturam et usum membrorum habentes, qualis primus homo fuit conditus. Quibusdam non absurde placuit quod filii parvi nascerentur, et per accesum temporis in statura et in aliis sicut nunc proficerent; quod non esset vitio imputandum. Utrum sicut statura corporis, ita et sensu mentis parvuli nascerentur, et per accesum temporis proficerent in sensu, et notitia veritatis, an mox nati in his perfecti essent. De hominis translatione in meliorem statum, et de duobus bonis, altero hic dato, altero promisso. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum in primo statu fuisset generatio Art. 2. Utrum in primo statu fuisset generatio per coitum 2. Quaestio II Art. 1. Utrum homines in staut illo statim nati omnem perfectionem corporis habuissent Art. 2. Utrum pueri mox nati perfecti in cognitione fuissent Art. 3. Utrum in statu innocentiae pueri in gratia nati fuissent Distinctio XXI De invidia diaboli qua ad hominem tentandum accessit. Quare in aliena forma venit. De modo tentationis. De versutia diaboli, qui, ut facilius persuaderet, malum removit et bonum in pollicito duplicavit. De duplici tentationis specie. Quare homo, non angelus, sit redemptus. Quod non soli vero praeceptum fuit datum. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum Deus tentet Art. 2. Utrum tentatio quae est a diabolo, peccatum sit Art. 3. Utrum tentatio sit appetenda 2. Quaestio II Art. 1. Utrum ex invidia et in forma serpentis tentaverit Evam Art. 2. Utrum peccatum Adae gravius fuerit omnibus aliis peccatis Art. 3. Utrum Adam in primo statu, ante potuit peccare venialiter quam mortaliter Distinctio XXII Quod aliter locutus est diabolus in muliere quam in serpente. Obiectio contra illos qui dicunt elationem praecessisse in mente. Quae fuit elatio mulieris. Quae fuit clatio viri: an crediderit et voluerit quod mulier. Quis plus peccavit, Adam vel Eva. Quid praedictae sententiae adversari videtur. Quorundam sententia, quod Adam ambierit esse ut Deus, sed non credidit esse possibile. De triplici ignorantia, quae excusat, et quae non. Unde processerit consensus illius peccati, cum natura hominis esset incorrupta. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum primum peccatum hominis fuerit superbia Art. 2. Utrum peccatum hominis fuerit in hoc quod appetiit esse sicut Deus Art. 3. Utrum mulier gravius quam vir peccaverit 2. Quaestio II Art. 1. Utrum ignorantia sit peccatum Art. 2. Utrum ignorantia excuset peccatum Distinctio XXIII Quare Deus permiserit hominem tentari, sciens eum esse casurum. Quod triplicem cognitionem habuit ante lapsum, scilicet rerum propter se factarum, et Creatoris, et sui. De cognitione Creatoris. De sui cognitione. Utrum homo praescius fuerit eorum quae sibi futura erant. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum Deus potuerit conferre alicui naturae creatae ut peccare non possit Art. 2. Utrum Deus debuit permittere hominem tentari et peccare 2. Quaestio II Art. 1. Utrum Adam Deus per essentiam viderit Art. 2. Utrum rerum omnium scientiam habuerit Art. 3. Utrum Adam in primo statu potuerit falli Distinctio XXIV De gratia hominis et potentia ante peccatum. Qualis fuerit illa rectitudo et bonitas voluntatis in qua creatus est. De adiuctorio homini in creatione dato, quo stare poterat. Quod bruta animalia non habent liberum arbitrium, sed appetitum sensualitatis. Quod talis est ordo peccandi vel credendi in bonis, qualis fuit in primis hominibus. Qualiter per illa tria in nobis consummetur tentatio. Repetitio summam perstringens. Quod sensualitas saepe in Scriptura aliter quam supra accipitur, scilicet ut inferior portio rationis eius nomine intelligatur. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum liberum arbitrium sit potentia vel habitus Art. 2. Utrum liberum arbitrium nominet unam potentiam vel plures Art. 3. Utrum liberum artbitrium sit potentia distincta a voluntate et ratione Art. 4. Utrum Adam in primo statu per liberum arbitrium poterat peccatum vitare 2. Quaestio II Art. 1. Utrum convenienter notificetur sensualitas in Littera Art. 2. Utrum ratio superior et inferior sint una potentia vel diversae Art. 3. Utrum synderesis sit potentia vel habitus Art. 4. Utrum conscientia sit actus 3. Quaestio III Art. 1. Utrum sufficienter distinguantur in Littera motus sensualitatis et rationis superioris et inferioris Art. 2. Utrum motus sensualitatis possit esse peccatum Art. 3. Utrum in ratione possit esse peccatum Art. 4. Utrum in delectatione rationis inferioris aliquo modo possit esse peccatum mortale Art. 5. Utrum in ratione superiori possit esse peccatum veniale Art. 6. Utrum veniale possit fieri mortale Distinctio XXV Redit ad liberi arbitrii considerationem. Quod liberum arbitrium non pertinet nisi ad futurum. Quod supraposita descriptio liberi arbitrii non convenit Deo, nec his qui glorificati sunt. Qualiter in Deo accipitur liberum arbitrium. Quod angeli et sancti qui iam beati sunt libero arbitrio non carent. De libertatis arbitrii differentia secundum diversa tempora. De quatuor statibus liberi arbitrii in homine. De corruptione liberi arbitrii per peccatum. De tribus modis libertatis arbitrii. Quaestio de libertate ad malum: an sit ipsa libertas liberi arbitrii, an alia. Quaestio alia de libertate ad bonum: an ipsa sit lbertas liberi arbitrii, vel non. Certa determinatio utriusque quaestionis, qua dicitur libertas ad bonum et ad malum, esse libertas arbitrii. De libertate a miseria. De libertate quae fit ex gratia et quae ex natura. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum liberum arbitrium sit in Deo Art. 2. Utrum liberum arbitrium cogi possit Art. 3. Utrum liberum arbitrium ad omnia opera humana se extendat Art. 4. Utrum liberum arbitrium augeatur vel minuatur Art. 5. Utrum liberum arbitrium convenienter distinguatur Distinctio XXVI De gratia operante et cooperante. Quod bona voluntas comitatur gratiam. Quae sit gratia voluntatem praeveniens, scilicet fides cum dilectione. Quod voluntas bona quae praevenitur gratia, quaedam Dei dona praevenit. Quae praedictis videntur contraria, scilicet quod videtur dici fidem esse ex voluntate. Quae adhuc addit, quae graviorem faciunt quaestionem, scilicet quod cogitatio boni praecedit fidem. De illa cogitatione boni quae praecedit finem, plene disseritur. Utrum una eademque sit gratia quae dicitur gratia operans et cooperans. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum gratia ponat quid creatum in anima Art. 2. Utrum gratia sit substantia vel accidens Art. 3. Utrum gratia sit in potentia animae sicut in subiecto Art. 4. Utrum gratia sit virtus Art. 5. Utrum gratia convenienter per operantem et cooperantem dividatur Art. 6. Utrum gratia in anima multiplicetur Distinctio XXVII Quid sit ipsa, et quomodo mereatur qugeri, quaeritur. In quibus bonis sit liberum arbitrium. De virtute, quid sit et quid actus eius. De fide itidem dicit quod non est ex homine, sed ex Deo tantum. De gratia quae liberat voluntatem; quae si virtus est, virtus non est ex libero arbitrio, et sic non est motus mentis. Quo sensu dicantur ex gratia incipere bona merita, et de qua gratia hoc intelligatur. Quod bona voluntas gratiae principaliter est, et etiam gratia est, sicut et omne bonum meritum. Ex qua ratione dicitur fides mereri iustificationem, et alia. De muneribus virtutum, et de gratia quae non est, sed facit meritum. Quod idem est usus virtutis et liberi arbitrii, sed virtutis principaliter. Aliorum sententia hic ostenditu, qui dicunt virtutes esse bonos usus liberi arbitrii, id est actus mentis. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum virtus sit habitus Art. 2. Utrum Augustinus convenienter virtutem definiat Art. 3. Utrum aliquis possit ex condigno vitam aeternam mereri Art. 4. Utrum quis gratiam mereri possit Art. 5. Utrum aliquis augmentum gratiae possit mereri Art. 6. Utrum unus possit alteri primam gratiam promereri Distinctio XXVIII Praedicta repetit, ut alia addat, definitam assertionem ponens de gratia et libero arbitrio contra Pelagianos. Ponit ea quibus suum confirmant errorem, verbis Augustini contra ipsum utentes. Testimonio Hieronymi astruit, quid tenendum sit de gratia et libero arbitrio, ubi triplex haeresis inducitur, scilicet Joviniani, Manichaei, et Pelagii. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum homo sine gratia aliquod bonum facere possit Art. 2. Utrum homo sine gratia possit peccatum vitare Art. 3. Utrum homo sine gratia possit omnia mandata legis implere Art. 4. Utrum homo sine gratia possit se praeparare ad gratiam Art. 5. Utrum homo sine gratia possit cognitionem veritatis habere Distinctio XXIX Utrum homo ante peccatum eguerit gratia operante et cooperante; et quod operante et cooperante gratia eguerit; sed operante non eguit secundum omnem modum, quo ipsa operatur. Quod homo ante lapsum virtutes habuerit. De eiectione hominis de paradiso. Quomodo intelligendum sit illud: Ne sumat de ligno vitae, et comedat, et vivat in aeternum. De flammeo gladio ante paradisum posito. An homo ante peccatum comederit de ligno vitae. Quare non sunt facti immortales, si comederunt de ligno vitae. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum homo in statu innocentiae gratia indiguerit Art. 2. Utrum homo ante peccatum gratiam habuerit Art. 3. Utrum homo in primo statu tantum de gratia habuisset, quantum post peccatum Art. 4. Utrum actus humani ante peccatum fuissent efficaciores ad merendum gratiam Art. 5. Utrum poena hominis convenienter determinetur pro peccato primae transgressionis, scilicet privatio iustitiae originalis et expulsio de paradiso Distinctio XXX Quod per Adam peccatum et paena transivit in posteros. Utrum illud peccatum fuerit originale an actuale. Illud est peccatum originale, quod transit in posteros. Quid sit peccatum originale inquiritur. Quod originale peccatum culpa sit, auctoritatibus probat. Quid sit quod dicitur originale peccatum, scilicet fomes peccati, id est concupicentia. Quid nomine concupiscentiae intelligitur, quae dicitur fomes peccati. Quod sit peccatum in quo omnes peccaverunt, scilicet originale, quod ex inobedienta processit. Ex quo sensu dictum est, per inobedientiam unius multos constitui peccatores. Quod peccatum originale in Adam fuit, et in nobis est. Obiectio quorundam, contra id quod dictum est supra, omnes homines in Adam fuisse. Responsio, ubi aperitur qualiter fuerunt in Adam secundum rationem seminalem, et quomodo ex eo descenderint, scilicet propagationis lege. Auctoritate et ratione probatur nihil extrinsecum converti in humanam substantiam, quae ab Adam est. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum defectus quos sentimus sint nobis quasi poena pro peccato Art. 2. Utrum defectus aliquis ex primis parentibus in nos deveniens, habeat rationem culpae Art. 3. Utrum concupiscentia sit originale peccatum 2. Quaestio II Art. 1. Utrum alimentum in veritatem humanae naturae convertatur Art. 2. Utrum semen ex alimento descendat Distinctio XXXI Quomodo peccatum originale a parentibus transeat in filios, an secundum animam, an secundum carnem. Praedictam opinionem damnat, et quod per carnem traducatur peccatum dicit, et quomodo ostendit. Causam corruptionis carnis ostendit, ex qua in anima peccatum fit. Quod propter corruptionem carnis, quae est causa peccati, dicitur peccatum esse in carne. De causa originalis peccati, quae est in carne, utrum sit culpa an poena. Aperitur quid sit foeditas tracta ex libidine coeuntium, quae vitium vel corruptio dici potest. Inductu ostendit similium, non absurde filios trahere peccatum a parentibus, etiam mundis. Quare dicatur originale dicitur cum epilogo. Obiectio quorundam intendentium probare peccaum non traduci ex lege coitus. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum per traductionem carnis originale peccatum traducatur Art. 2. Utrum necessarium sit omnes homines in peccato originali nasci 2. Quaestio II Art. 1. Utrum originale peccatum sit in essentia animae sicut in subiecto, vel in aliqua potentia eius Art. 2. Utrum vis generativa prae aliis viribus infecta sit Distinctio XXXII Quomodo originale peccatum dimittatur in baptismo, cum postea sit illa concupiscentia, quae dicitur originale peccatum. Quod originale peccatum duobus modis dimittitur, scilicet extenuatione sui et solutione reatus. De foeditate quam caro ex libidine coitus contrahit, utum in baptismo diluatur. Ex quo auctore sit illa concupiscentia, Deo vel alio. Qua iustitia animae mundae ex creatione illud peccatum imputetur cum non possit vitari. Utrum illud peccatum sit voluntarium vel necessarium. Quare Deus animam corpori coniunxit, sciens eam inde maculare, et ideo damnari. An anima sit talis qualis a Deo creatur. An animae ex creatione sint aequales in donis naturalibus. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum culpa originalis per baptismum solvatur Art. 2. Utrum poena originalem culpam consequens post baptismum remaneat Art. 3. Utrum originalis concupiscentia in quibusdam maior et in quibusdam minor inveniatur 2. Quaestio II Art. 1. Utrum infectio originalis a Deo sit Art. 2. Utrum divinam sapientiam deceat infundere animam corpori a quo contrahat maculam Art. 3. Utrum animae ex sua creatione sint inaequales Distinctio XXXIII An peccata omnium praecedentium patrum parvuli originaliter trahant, ut peccatum Adae. Quod in illo uno primo peccato plura reperiuntur. Responsio contra illos, ubi alia peccat ostenduntur illo maiora. An illud peccatum sit primis parentitibus dimissum. Quod peccata parentum visitentur in filiis, et quod non sunt adversa quae Deus dicit in Exodo et in Ezechiele. Quare dixerit in tertiam et quartam generationem, et quare patres tantum commemorat. Quomodo illud Exodi intelligi debeat secundum mysterium. Per quid probetur quod primus motus non puniatur aeternaliter. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum ex proximis parentibus aliquid contrahat maculam originalem Art. 2. Utrum culpa proximorum parentum in filios redundet quoad poenam Art. 3. Utrum originale peccatum sit unum, vel multa 2. Quaestio II Art. 1. Utrum peccato originali post mortem debeatur sensibilis poena Art. 2. Utrum pueri non baptizati afflictionem spiritualem in anima sentiant Distinctio XXXIV Quae de peccato animadvertenda sint. Quae fuerit origo et causa peccati prima. Quod mala voluntas secundaria causa fuit malorum. In qua re sit peccatum, an in bona, an in mala; et dicitur quia in bona tantum. Quod ex praemissis sequitur, scilicet quod cum dicitur malus homo, dicitur malum bonum. Quod regula dialecticorum de contrariis fallit in his, scilicet bono et malo. Sententiae illi qua dictum est, bonum esse malum, opponitur de prophetia quae ait: Vae his quid dicunt bonum malum. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum malum sit Art. 2. Utrum malum sit ens sicut natura quaedam Art. 3. Utrum bonum possit esse causa mali Art. 4. Utrum malum sit in bono sicut in subiecto Art. 5. Utrum per malum totum bonum corrumpatur Distinctio XXXV Quid sit peccatum. Diversorum sententias de peccato ponit. Vera sententia de peccato proponitur. Auctoritatibus probat voluntates et actus omnes esse bona, inquantum sunt. Quod omnis actus, inquantum est, bonus est. Obiectio contra illos qui dicunt omnes actos, inquantum sunt, esse bonos. Utrum malus actus, inquantum peccatum est, sit privatio vel corruptio boni. Quomodo, inquantum peccatum est, possit corrumpere bonum, cum nihil sit. Quod peccatum proprie corruptio animae est, et quomodo. Qualiter homo se elonget a Deo, scilicet per dissimilitudinem quam facit peccatum. An poena sit privatio boni. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum malum sufficienter per poenam et culpam dividitur Art. 2. Utrum convenienter peccatum vel culpa in Littera definiatur Art. 3. Utrum omne peccatum in actu consistat Art. 4. Utrum peccatum consistat in exteriore actu Art. 5. Utrum per peccatum fiat corruptio in potentia animae Distinctio XXXVI Quod quaedam simul sunt peccata et poena peccati, quaedam peccata est causa peccati; alia vero peccata, et causa et poena peccati. Ex praedictis quaestio oritur, scilicet an inquantum peccatum est, sit poena peccati. Quod cum omne peccatum possit dici poena, non tamen omne est poena peccati. Quod non obviat veritati, si quis dicat ipsa peccat esse poenas peccati essentialiter. Aperte ostendit peccata quaedam esse poenam peccati, et poenam ipsam iustam esse et a Deo. De quibusdam quae sine dubio peccata sunt et poenae, ut ira et invidia. Quod verbis Augustini praemissis quaedam sententia Hieronymi obviare videtur. Determinatio contrarietatem submovens sanctorum. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum unum peccatum possit esse causa alterius peccati Art. 2. Utrum passio possit dici peccatum Art. 3. Utrum peccatum possit esse poena peccati Art. 4. Utrum omnis poena pro aliqua culpa in homine sit Art. 5. Utrum convenienter ponatur distinctio bonorum Distinctio XXXVII Aliorum ponit sententiam, qui dicunt malos actus nullo modo esse a Deo, nec esse bonos, sive in eo quod sunt sive alio modo. Qualiter determinant verba Augustini praemissa, quibus ait, omne quod est, inquantum est, bonum esse. Secundum hoc res aliquae sunt quae a Deo non sunt, quibus homines mali sunt. Ex parte eorum praemissae opponitur sententiae in illo verbo: Deus acto malorum non est. Quod de peccato, non de poena intelligitur, eum dicitur: Deus non est auctor mali. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum peccatum sit substantia, vel natura, aut res quaedam Art. 2. Utrum omne quod est, quocumque modo sit, a Deo sit 2. Quaestio II Art. 1. Utrum Deus sit causa ipsius peccati absolute Art. 2. Utrum Deus sit causa actionis in qua deformitas culpae consistit 3. Quaestio III Art. 1. Utrum Deus sit causa poenae Art. 2. Utrum malum per prius dicatur de culpa quam de poena Distinctio XXXVIII De voluntate et eius fine, ex quo et ipsa iudicatur. Quod Deus est finis omnis bonae actionis, quia charitas est; nec tantum Spiritus sanctus, sed et Christus, et Pater, nec hi sunt tres fines, sed unus. Quod omnes bonae voluntates unum habent fidem, et tame quaedam bonae diversos fines sortiuntur. De differentia voluntatis, intentionis et finis. An alia intentio sit et alia voluntas. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum omnium rectarum voluntatum sit tantum unus finis Art. 2. Utrum finis communis et unus rectarum voluntatum possit esse charitas vel beatitudo Art. 3. Utrum intentio sit aliquid voluntatis Art. 4. Utrum sit unus actus voluntatis, qui est ad finem, et de his quae sunt ad finem Art. 5. Utrum voluntas habeat suam bonitatem ex fine Distinctio XXXIX Cum voluntas sit de his quae naturaliter homo habet, quare peccatum fore dicatur, cum nullum aliud naturale peccatum sit. Quare actus voluntatis sit peccatum, si actus aliarum potentiarum non sunt peccata. Quomodo intelligendum sit illud: Homo etiam qui servus est peccati, naturaliter vult bonum. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum in voluntate possit esse perversitas peccati Art. 2. Utrum in actibus aliarum potentiarum possit esse peccatum 2. Quaestio II Art. 1. Utrum homo velit bonum naturaliter Art. 2. Utrum modus sit idem quo homo vult bonum naturaliter et quo vult malum 3. Quaestio III Art. 1. Utrum superior scintilla rationis possit extingui Art. 2. Utrum conscientia possit errare Art. 3. Utrum conscientia errans obliget Distinctio XL An ex fine omnes actus pensari debeant, ut simpliciter boni vel mali dicantur. Utrum omnia opera hominis ex affectu et fine sint bona vel mala. Aliter Augustinus sentire videtur, qui dicit opera hominis esse bona vel mala ex intentione et causa, praeter quaedam, quae per se peccata sunt. Quidam dicunt haec praedicta non posse fieri bono fine. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum bonum et malum sint essentiales differentiae actionis Art. 2. Utrum ex voluntate actio sit iudicanda bona Art. 3. Utrum actus exterior addat aliquid de bonitate vel malitia supra bonitatem vel malitiam voluntatis Art. 4. Utrum eadem actio sit bona vel mala Art. 5. Utrum actus indifferens inveniatur in actibus humanis Distinctio XLI An omnis intentio et actio eorum qui fide carent sint mala. Quae praemissae obiiciuntur sententiae ex verbis Augustini. Aliorum sententia de praemissa quaestione qua quaerebatur si omnis eorum actio mala est qui fidem non habent. Quod mala voluntas est voluntarium peccatum. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum fidei sit universaliter intentionem dirigere Art. 2. Utrum actus infidelis hominis bonus esse possit 2. Quaestio II Art. 1. Utrum peccatum sit voluntarium Art. 2. Utrum omne peccatum sit in voluntate Distinctio XLII An voluntas et actio mala in eodem homine et circa eamdem rem sint unum peccatum vel plura. Si peccatum ab aliquo admissum in eo sit quousque poeniteat. Quibus modis dicitur in Scripturas reatus. De modis peccatorum, qui multipliciter assignantur. Quomodo differant delictum et peccatum. De septem vitiis principalibus. De superbia, quae est radix omnis mali. Quo sensu utrumque dicatur radix omnium malorum, scilicet superbia et cupiditas. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum voluntas peccati et actus sint duo peccata Art. 2. Utrum post actum peccati reatus remaneat Art. 3. Utrum peccatum dividatur convenienter per mortale et veniale Art. 4. Utrum veniale peccatum a mortali distinguatur Art. 5. Utrum peccatum mortale et veniale differant per poenam aeternam et temporalem 2. Quaestio II Art. 1. Utrum peccatum distinguatur penes radices Art. 2. Utrum peccatum convenienter dividatur in peccatum operationis, oris et operis Art. 3. Utrum divisio capitalium vitiorum sit competens Art. 4. Utrum species superbiae convenienter assignetur Art. 5. Utrum omnia peccata sint paria Distinctio XLIII De peccato in Spiritum sanctum, quod dicitur etiam peccatum ad mortem. Quid sit illud peccatum. An omnis obstinatio vel desperatio peccatum sit in Spiritum sanctum. Quod aliter accipitur peccatum in Spiritum sanctum. Alia assignatio peccati in Spiritum sanctum. 1. Quaestio unica Art. 1. Utrum sit aliquod peccatum in Spiritum sanctum Art. 2. Utrum peccatum in Spiritum sanctum sit determinatum genus peccati Art. 3. Utrum convenienter assignentur species peccati in Spiritum sanctum Art. 4. Utrum peccatum in Spiritum sanctum sit irremissibile Art. 5. Utrum aliquis in primo actu peccati possit peccare in Spiritum sanctum Art. 6. Utrum Adam in Spiritum sanctum peccaverit Distinctio XLIV De potentia peccandi, an sit homini vel diabolo a Deo. Auctoritatibus astruit, potentiam peccandi esse a Deo. An aliquando resistendum sit potestati. 1. Quaestio I Art. 1. Utrum potentia peccandi sit a Deo Art. 2. Utrum omnis praelatio a Deo sit Art. 3. Utrum in statu naturae integrae praelatio fuisset 2. Quaestio II Art. 1. Utrum obedientia sit virtus Art. 2. Utrum Christiani teneantur obedire saecularibus potestatibus et praecipue tyrannis Art. 3. Utrum obedientiam professi tenentur simpliciter obedire praelatis suis Index distinctionum, quaestionum et articulorum Sancti Thomae Aquinatis Super libros Sententiarium (Apud editionem R. P. M. F. Moos, OP, Parisiis, VIe, 1956) In III Sententiarium Prologus Sancti Thomae Distinctio I Propter quid et quo fine Filius Dei carnem assumpsit. Quare Filius carnem assumpsit, non Pater vel Spiritus sanctus. Utrum Pater vel Spiritus sanctus potuerint incarnari vel possint. An Filius qui tantum carnem accepit, aliquid fecerit quod non Pater vel Spiritus sanctus. Divisio textus. I) Quaestio I: De Encarnatione Art. 1 Utrum possibile fuerit Deum carnem assumere Art. 2 Utrum fuerit congruum Deum incarnari Art. 3 Utrum si homo non pecasset, Deus incarnatus fuessit Art. 4 Utrum Filius Dei incarnationem suam debuerit tantum differre II) Quaestio II: De assumente carnem Art. 1 Utrum una persona sine alia possit carnem assumere Art. 2 Utrum magis fuerit conveniens Filium incarnari quam Patrem vel Spiritum sanctum An incarnatio magis decuerit Patrem quam Filium (obj. 2, 3, 4) An magis congruum fuerit Spiritum sanctum incarnari (obj. 5, 6) Art. 3 Utrum Pater carnem assumere potuerit Art. 4 Utrum Pater et Spiritus sanctus possint assumere unam et eamdem numero naturam Art. 5 Utrum una persona possit duas naturas humanas assumere Expositio textus Distinctio II Quare totam humanam naturam accepit et quid nomine humanitatis vel humanae naturae intelligendum sit. De unione Verbi et carnis mediante anima. Quod Verbum simul assumpsit carnem et animam; nec caro prius est concepta quam assumpt. I) Quaestio I: De ipso assumpto Art. 1 Utrum natura humana prae aliis simul sit assumptibilis Quaestiunc. 1: An natura humana sit magis assumptibilis quam creatura irrationalis Quaestiunc. 2: An angelica natura sit minus assumptibilis quam natura humana Quaestiunc. 3: An totum universum sit magis assumptibile quam humana natura Art. 2 In quo assumi debuit Quaestiunc. 1: Utrum Filius Dei humanam naturam assumere debuerit in omnibus suppositis humanae naturae Quaestiunc. 2: An debuerit assumere naturam humanam in aliquo ex stirpe Adae generato Quaestiunc. 3: An naturam humanam assumere debuerit in ipso Adam Art. 3 Quid in natura humana assumi debuit Quaestiunc. 1: An Filius Dei carnem assumpserit Quaestiunc. 2: An carnem tantum assumpserit et non animam Quaestiunc. 3: An assumpserit formam totius ex compositione partium resultantem II) Quaestio II: De ordine assumptionis Art. 1 Utrum unam partem humanae naturae assumpserit mediante alia Quaestiunc. 1: An carnem assumpserit mediante anima Quaestiunc. 2: An assumpserit animam mediante spiritu Quaestiunc. 3: An assumpserit totum mediantibus partibus Art. 2 Utrum humanam naturam assumpserit mediante aliquo alio Quaestiunc. 1: An natura humana assumpta sit mediante Spiritu sancto Quaestiunc. 2: An Filius Dei assumpserit carnem mediante Spiritu sancto Quaestiunc. 3: An unio cadat medium inter humanam naturam et divinam Art. 3 Utrum omnes partes humanae naturae simul tempore assumpserit Quaestiunc. 1: An caro prius fuerit concepta quam assumeretur Quaestiunc. 2: An caro prius fuerit assumpta quam animata Quaestiunc. 3: An anima prius sit assumpta quam corpori coniuncta Expositio textus Distinctio III De carne quam Verbum assumpsit, qualis ante fuerit, et qualis assumpta sit. Auctoritate confirmat ex tunc fuisse Virginem immunem a peccato. Quare non fuit Christus decimatus in Abraham sicut Levi, cum caro quam accepit in eo fuerit peccato obnoxia. Qua ratione Christi caro dicta est in Scriptura non fuisse peccatrix, sed similis: quo aperitur quare obligata peccato non fuerit in Christo. Quiddam videtur adversari illi sententiae qua dictum est carnem Christi non prius conceptam quam assumptam. Divisio Iae partis textus I) Quaestio I: De sanctificatione Beatae Virginis Art. 1 De tempore sanctificationis Quaestiunc. 1: An beata Virgo sanctificata fuerit antequam conceptio carnis eius finiretur Quaestiunc. 2: An ante animationem sanctificata fuerit Quaestiunc. 3: An sanctificata fuerit ante nativitatem ex utero Art. 2 De effectu sanctificationis Quaestiunc. 1: An per sanctificationem in utero Dei Genitrix a peccato originali totaliter mundata sit Quaestiunc. 2: An per sanctificationem in utero immunitatem a peccato actuali consecuta sit Quaestiunc. 3: An per secundam sanctificationem quae in Conceptione Salvatoris fuit, confirmationem in bono consecuta sit II) Quaestio II: De potentia generativa Beatae Virginis Art. 1 Utrum beata Virgo aliquid active in Conceptione cooperata sit Art. 2 Utrum generatio Christi ex Virgine sit naturalis III) Quaestio III: De annuntiatione facta per angelum ad Beatam Virginem Art. 1 De convenientia Annuntiationis Quaestiunc. 1: An oporteret Virgini annuntiari Salvatoris conceptionem Quaestiunc. 2: An annuntiatio fuerit per modum corporalis visionis Art. 2 De convenientia nuntii Quaestiunc. 1: An annuntiatio per angelium fieri debuerit An per virum prophetam annuntiari debuerit Virgini conceptio Filii (obj. 3) Quaestiunc. 2: An angelus nuntians fuerit de supremis ordinibus Expositio Iae partis textus Divisio IIae partis textus IV) Quaestio IV: De propagatione carnis Christi ex antiquis patribus Art. 1 Utrum caro Christi in antiquis Patribus peccato infecta fuerit Art. 2 Utrum caro Christi fuerit in antiquis Patribus secundum aliquid demonstrabile determinatum Art. 3 Utrum Christus hoc singulariter habeat inter Abrahae filios ut in eo decimatus non sit Quaestiunc. 1: An aliquis qui de stirpe Abrahae descendit in ipso decimatus fuit Quaestiunc. 2: An etiam Christus in Abraham decimatus fuit V) Quaestio V): De propagatione carnis Christi ex Matre eius Art. 1 Utrum corpus Christi fuerit formatum solum ex purissimis sanguinibus Virginis Art. 2 Utrum conceptio corporis Christi fuerit subito vel successive completa Art. 3 Utrum Christo sanctificare conveniat Expositio IIae partis textus Distinctio IV Quare in Scriptura sacra saepius tribuatur incarnatio quae est opus Trinitatis Spiritui sancto. Propositio textus. Quo sensu Christus dicatur conceptus et natus de Spiritu sancto. Alia ratio quare dicatur natus de Spiritu sancto. Quare Apostolus dicat Christus factum, cum nos fateamur eum natum. I) Quaestio I: De conceptione Christi in comparatione ad efficientiam Spiritus sancti Art. 1 Utrum efficientia conceptionis Christi Spiritui sancto appropiari debeat Quaestiunc. 1: An alicui personae illa efficientia appropiari debeat Quaestiunc. 2: An debeat appropiari Patri Quaestiunc. 3: An sit attribuenda Filio Quaestiunc. 4: An debeat etiam appropiari Spiritui sancto, ut dicatur de Spiritu sancto conceptus Art. 2 Utrum ratione huius efficientiae, Christi, secundum quod est homo, Spiritus sanctus pater dici possit Quaestiunc. 1: An Christus secundum quod homo possit dici Filius Spiritus sancti Quaestiunc. 2: An possit dici Christus Filius Trinitatis II) Quaestio II: De conceptione Christi in comparatione ad materm concipientem Art. 1 Utrum beata Virgo possit dici mater illius hominis Art. 2 Utrum beata Virgo debeat dici Mater Dei III) Quaestio III: De conceptione in comparatione ad gratiam Christi Art. 1 Utrum antiqui Patres incarnationem meruerint An nos mereamur iam factam incarnationem (obj. 5) An beata Virgo meruerit incarnationem per eam fieri (obj. 6, 7) Art. 2 Utrum gratia sit illi homini naturalis Quaestiunc. 1: An gratia sit illi homini naturalis Quaestiunc. 2: An Christus divina gratia vel divinitate sit repletus corporaliter Expositio textus Distinctio V Si persona vel natura personam vel naturam assumpserit et si natura Dei sit incarnata. De partes quaestionis perplexa. Quid de hoc tenendum sit. An divina natura debeat dici caro facta. Quare non accepit personam hominis, cum hominem acceperit. Contra hoc supposito qua probare Quidam volunt personam accepisse personam. Divisio textus I) Quaestio I: De unione Art. 1 Quid sit unio Quaestiunc. 1: An unio sit aliqua creatura Quaestiunc. 2: An sit minima unionum Quaestiunc. 3: An unio differat ab assumptione Art 2 Utrum unio sit facta in natura An humana natura in divinam sit conversa vel humana sit deificata (Obj. 5, 6) Art 3 Utrum in Christo sit tantum una persona et sic unio facta sit in persona II) Quaestio II: De assumente Art. 1 Utrum personae conveniat assumere Art. 2 Utrum naturae conveniat assumere Art. 3 Utrum natura, circumscriptis personis, assumere posset III) Quaestio III: De assumpto Art. 1 Utrum natura humana sit assumpta Art. 2 Utrum anima separata sit persona Art. 3 Utrum persona hominis sit assumpta Expositio textus Distinctio VI De intelligentia harum locutionem scilicet “Deus factus est homo”, “Deus est homo”: nn his locutionibus dicatur Deus factus esse aliquid vel non. Prima opinio est eorum qui dicunt in incarnatione hominem quemdam ex anima et carne constitutum, et illum hominem factum esse Deum, et Deum illum hominem. Auctoritates ponuntur quibus suam muniunt sententiam. Secunda opinio est eorum qui dicunt hominem illum ex tribus substantiis, vel ex duabus naturis constare; et hunc fatentur unam esse personam, ante incarnationem simplicitem tantum, sed in incarnatione copositam. Auctoritates etiam ponit quae hanc probant sententiam. Tertia opinio est eorum qui non solum personam ex naturis compositam negant, sed etiam aliquem hominem vel aliquam substantiam ibi ex carne et anima compositam diffitentur. Rationem incarnationis secundum habitum accipiunt. Auctoritates inducit quibus haec sententia roboratur. Divisio textus. Quaeritur primo in quo tres opiniones conveniant. Secundo in quo differant. Tertio quid unaquaeque earum ponat. I) Quaestio I: De his quae dicit prima opinio Art. 1 Quaestiunc. 1: An in Christo sint duae hypostases Quaestiunc. 2: An in Christo sunt duo supposita Quaestiunc. 3: An in Christo sint duo individua Quaestiunc. 4: An sint ibi duae res naturae Art. 2 Utrum Filius Dei asumpserit hominem Art. 3 Utrum homo dicat tantum compositum ex duabus substantiis II) Quaestio II: De his quae pertinent ad secundam opinionem Art. 1 Utrum Christus sit duo neutraliter Art. 2 Utrum in Christo sit tantum unum esse Art. 3 Utrum persona Verbi post incarnationem sit composita III) Quaestio III: De his quae pertinent ad tertiam opinionem Art. 1 Utrum fuerit aliqua compositio animae et corporis in Christo Art. 2 Utrum humana natura accidentaliter Verbo uniatur Expositio textus Distinctio VII Post sententiis, prolatisque testimoniis, intelligentias propositarum locutionum exsequitur secundum singulas sententias, et prius secundam Primam. Hic explanat Secundam sententiam et earumdem locutionum sensus. Ex quo sensu dicunt Christum praedestinatum. Qualiter exponuntur auctoritates Primae quae huic vindentur obviare sententiae. Quaedam ponit quae praemissis videntur adversari. Qualiter his respondeant. Auctoritate confirmat determinationem. Alia etiam verba auctoritatum annotat, ut determinet. Hic quamdam ponit auctoritatem quae multum videtur huic sententiae obviare. In Tertia sententia quae sit praemissarum propositionum intelligentia. Quo sensu secundum istos dicatur Christus praedestinatus. Quod non debet dici homo dominicus. Quod praedicta non sufficiunt ad cognoscendam hanc quaestionem. Divisio textus I) Quaestio I: De locutionibus exprimentibus unionem per hoc verbum “est” simpliciter Art. 1 Utrum haec sit vera “Deus est homo” Art. 2 Utrum Christus possit dici “homo dominicus” II) Quaestio II: De locutionibus quae exprimunt unionem pero hoc participium “factus” Art. 1 Utrum haec sit vera: “Deus factus est homo” Art. 2 Utrum haec sit vera: “Homo factus est Deus” III) Quaestio III: De locutionibus exprimentibus unionem cum hoc participio “praedestinatus” Art. 1 Utrum homo Christus sit praedestinatus Filius Dei Art. 2 Utrum Filius Dei sit praedestinatus Quaestiunc. 1: An Filius Dei sit praedestinatus esse homo Quaestiunc. 2: An haec sit vera: “Filius Dei praedestinatus est esse Filius Dei” Quaestiunc. 3: An haec sit vera: “Filius Dei praedestinatus simpliciter” Expositio textus Distinctio VIII An divina natura debat dici nata de Virgine. De gemina nativitate Christi qua bis natus est. Divisio Textus Art. 1 Utrum solummodo viventium debat dici nativitas Art. 2 Utrum humana natura sit nata in Christo Art. 3 Utrum natura divina in Christo sit nata de Virgine Art. 4 De duplici Christi nativitate Quaestiunc. 1: An sint ponendae duae Christi nativitates Quaestiunc. 2: An Christus debeat dici bis natus Art. 5 Utrum in Christo sint duae filiationes Expositio textus Distinctio IX De adoratione humanitatis Christi: an eadem sit adoratio humanitati et Divinitati exhibenda Divisio textus I) Quaestio I: De latria Art. 1 Quid sit latria Quaestiunc. 1: An latria sit virtus An latria sit donum (Obj. 3, 4) Quaestiunc. 2: An sit virtus generalis Quaestiunc. 3: An sit virtus theologica Quaestiunc. 4: Ad quam virtutum cardinalium reducatur Art. 2 Qui debetur Quaestiunc. 1: An humanitati Christi sit latria exhibenda Quaestiunc. 2: An imaginibus Christi sit latriae cultus exhibendus Quaestiunc. 3: An beatae Virgini sit latria exhibenda Quaestiunc. 4: An sit exhibenda Cruci Quaestiunc. 5: An viris sanctis sit exhibendus honor latriae Quaestiunc. 6: An sine peccatoa licui creaturae possit latria exhiberi Quaestiunc. 7: An si creaturae exhibeatur, univoce dicatur cum ea quae exhibetur de Deo Art. 3: Quaeritur qualiter sit Deo latria exhibenda Quaestiunc. 1: An latria debeatur Deo ratione sapientiae (Obj. 1) An ratione potentiae (Obj. 2) An ratione bonitatis (Obj. 3) Quaestiunc. 2: An alia latria debeatur Patri et alia Filio Quaestiunc. 3: An debeat Deo exhiberi latria secundum aliquos corporales ritus II) Quaestio II: De dulia Art. 1 Utrum dulia sit idem quod latria Art. 2 Utrum dulia habeat diversas species Art. 3 Cui debeatur An peccatores debeant honorari dulia (Obj. 1) An minus honorandus sit praelatus malus quam subditus bonus (Obj. 3, 4) An daemonibus debeat dulia exhiberi (Obj. 5) An irrationalibus (Obj. 6) An homonibus bonis (Obj. 7) Expositio textus Distinctio X An Christus secundum quod homo sit persona vel aliquid. Etsi Christus secundum quod homo dicatur esse substantia rationalis, non inde tamen sequitur quod persona sit secundum quod homo. Alia probatio quod Christus sit persona. An Christus secundum quod homo vel alio modo sit adoptivus dilius. Utrum persona vel natura sit praedestinata. Divisio textus I) Quaestio I: Quid conveniat Christo, secundum quod homo Art. 1 Quaestiunc. 1: An Christus secundum quod homo sit Deus Quaestiunc. 2: An sit Deus, secundum quod iste homo Quaestiunc. 3: An Christus sit praedestinatus secundum quod homo Art. 2 Quaestiunc. 1: An Christus secundum quod homo sit persona Quaestiunc. 2: An sit secundum quod homo individuum Quaestiunc. 3: An Christus secundum quod homo sit suppositum vel res naturae II) Quaestio II: De filiatione per adoptionem Art. 1 Qualiter de ea ex parte adoptantis Quaestiunc. 1: An Deo competat aliqum in filium adoptare Quaestiunc. 2: An adoptare sit tantum Dei Patris An toti Trinitati conveniat adoptare (sed contra) Quaestiunc. 3: An per Filium tantum fiat adoptatio An fiat per Spiritum sanctum (Obj. 3, 4) Art. 2 Quaeritur de adoptione ex parte adoptati Quaestiunc. 1: An omnibus creaturis conveniat adoptari Quaestiunc. 2: An angelis conveniat adoptari Quaestiunc. 3: An Christus etiam sit filius adoptivus III) Quaestio III: De praedestinatione Christi Art. 1 Quaestiunc. 1: An praedestinatio Christi sit de natura an de persona Quaestiunc. 2: An praedestinatio Christi sit conformis praedestinatio nostrae Quaestiunc. 3: An praedestinatio eius sit causa efficiens nostrae praedestinationis (Obj. 1) An causa exemplaris sit (Obj. 2) An finalis (Obj. 3) Expositio textus Distinctio XI Utrum Christus sit creatus vel factus Divisio textus Art. 1 Utrum Filius Dei sit creatura Art. 2 Urum Christus sit creatura Art. 3 Utrum Christus possit dici creatura secundum quod homo Art. 4 Utrum ea quae sunt humanae naturae possint dici de Filio Dei Expositio textus Distinctio XII An homo ille semper fuerit vel coeperit esse. Si Deus alium hominem assumere potuerit vel aliunde quam de genere Adae. Si homo ille potuerit peccare vel non esse Deus. Quorumdam oppositio quod potuit etiam unita Deo peccare. Si Deus potuit assumere hominem in sexu mulieri. Divisio textus I) Quaestio I: De inceptione Art. 1 Utrum haec sit vera: “Iste homo incepit esse” Art. 2 Utrum incepit esse Deus II) Quaestio II: De potentia peccandi Art. 1 Utrum potuerit peccare Art. 2 Utrum Christus habuerit potentiam peccandi III) Quaestio III: De congruitate quantum ad sexum Art. 1 In quo sexu humanam naturam assumere debuit Quaestiunc. 1: an Christus debuerit aliquem sexum accipere Quaestiunc. 2: An debuerit assumere femineum Art. 2 De quo sexu, utrum scilicet de viro vel de muliere Quaestiunc. 1: An debuerit utroque sexu carnem assumere Quaestiunc. 2: An debuerit assumere corpus de viro tantum Expositio textus Distinctio XIII Si Christus secundum naturam hominis in sapientia et gratia proficere potuerit vel profecerit. Auctoritatem ponit quae videtur obviare. Praedictis videtur adversari quod Ambrosius ait. De intelligentia praemissorum verborum. Quomodo intelligendum sit illud: “Sensus proficiebat humanus”. Divisio textus I) Quaestio I: De gratia Christi secundum quod est singularis homo Art. 1 Utrum in Christo dicta gratia fuerit Art. 2 De plenitudine illius gratiae Quaestiunc. 1: An Christus habuerit gratiae plenitudinem An habuerit virtutes morales, scilicet temperantiam, etc. (Obj. 2) An habuerit magnificentiam et huiusmodi (Obj. 3) Quaestiunc. 2: An gratia eius fuerit infinita Quaestiunc. 3: An gratia illa potuerit augmentari II) Quaestio II: De gratia capitis Art. 1 Utrum Christus sit caput Ecclesiae, secundum quod homo Art. 2 Quorum sit caput Quaestiunc. 1: An Christus secundum quod homo sit caput angelorum Quaestiunc. 2: An sit caput omnium hominum Quaestiunc. 3: An sit caput tantum animarum III) Quaestio III: De gratia unionis Art. 1 Utrum gratia unionis sit creata Art. 2 De comparatione istius gratiae ad alias gratias Christi Quaestiunc. 1: An gratia unionis sit idem quod gratia capitis Quaestiunc. 2: An sit eadem gratia capitis et etiam gratia singularis ipsius Quaestiunc. 3: An gratia singularis personae praecedat gratiam uniformis An sit prius gratia capitis (Obj. 2) An gratia unionis sit prior quam gratia capitis (Obj. 3) An gratia unionis sit prior quam gratia singularis (Obj. 5) Expositio textus Distinctio XIV Si anima Chrisi habuerit sapientiam parem cum Deo, et si omnia scit quae Deus. Responsio quaestionum definitivam continens sententiam. Quare Deus non dedit illi potentiam omnium ut scientiam. Quomodo intelligenda sunt verba Ambrosii super Lucam. Divisio textus Art. 1 Quam scientiam habuit Quaestiunc. 1: An in Christo non sit aliqua scientia creata Quaestiunc. 2: An si est in eo aliqua cognitio creata, illa sit habitus vel actus tantum Quaestiunc. 3: An anima Christi mediante aliquo habitu cognoverit Verbum Quaestiunc. 4: An oporteat alium habitum scientiae ponere quo cognoscit Verbum et quod cognoscit res in Verbo Quaestiunc. 5: An praeter hanc scientiam qua cognoscit res in Verbo, habeat aliam scientiam de rebus Art. 2 De perfectione humanae scientiae ipsius qua videt Verbum Quaestiunc. 1: An anima Christi Verbum videndo comprehenderit Quaestiunc. 2: An in Verbo cognoscat omnia quae cognoscit Verbum Quaestiunc. 3: An cognoscat omnia ita limpide ut Deus Quaestiunc. 4: An anima Christi uno intuitu omnia videat quae in Verbo cognoscit Art. 3 De perfectione scientiae ipsius qua videt res in proprio genere Quaestiunc. 1: An secundum illam scientiam qua anima Christi scit res in propria natura, sciat omnia Quaestiunc. 2: An hanc scientiam Cristus habuerit minorem angelis Quaestiunc. 3: An Christus habuerit scientiam per modum collationis Quaestiunc. 4: An per plures habitus haec scientia divisa fuerit Quaestiunc. 5: An in ista scientia profecerit Quaestiunc. 6: An ab angelis quantum ad hanc scientiam acceperit Art. 4 Utrum anima Christi habuerit omnipotentiam sicut et omnem scientiam Expositio textus Distinctio XV De hominis defectibus quos assumpsit Christus in humana natura. Quod ignorantia talis et difficultas non sit peccatum. Quod sola voluntate illos defectus suscepit, non necessitate conditionis suae. Auctoritatibus probat Christum secundum hominem vere dolores sensisse et timuisse. Hic ponit quae praedictis adversari videntur. Determinatio auctoritatum. De quibusdam verbis Hilarii capitulis valde obscuritas quae videntur communi sententiae obviare. Divisio textus I) Quaestio I: De his defectibus in generali Art. 1 Utrum Christus naturam humanam cum infirmitatibus huiusmodi defectuum suscipere debuerit Art. 2 Utrum Christus debuerit omnes defectus praeter peccatum assumere Art. 3 Utrum huiusmodi defectus contraxerit II) Quaestio II: De passionibus quas assumpsit ex parte animae Art. 1 Si anima Christi fuerit passibilis et cuius proprie sit pati Quaestiunc. 1: An omne corpus possit pati Quaestiunc. 2: An anima sit passibilis Quaestiunc. 3: An anima Christi possit pati Art. 2 De passionibus animalibus quae consequuntur ex interiori apprehensione, sicut tristitia et huiusmodi Quaestiunc. 1: An Christus habuerit tristitiam Quaestiunc. 2: An in Christo fuerit ira Quaestiunc. 3: An in Christo fuerit timor Art. 3 De passionibus quae sunt secundum sensum corporalem, sicut est dolor Quaestiunc. 1: An in Christo fuerit verus dolor in sensu Quaestiunc. 2: An dolor usque ad superiorem rationem pervenerit Quaestiunc. 3: An dolor Christi fuerit maior omnibus doloribus Expositio textus Distinctio XVI An in Christo necessitas fuerit patiendi et moriendi quae est defectus generalis. De statibus hominis et quid de singulis Christus accepit. Divisio textus I) Quaestio I: De necessitate moriendi Art. 1 Utrum necessitas moriendi sit tantum homini ex peccato Art. 2 Utrum in Christo fuerit necessitas moriendi Art. 3 Utrum necessitas patiendi vel moriendi subfuerit in Christo voluntati humanae II) Quaestio II: De his quae pertinent ad statum gloriae corporis quam ostendit in transfiguratione Art. 1 Utrum claritas illa fuerit vera vel imaginaria Art. 2 Utrum claritas illa fuerit gloriosa An claritas illa ex glorificatione animae processerit (Obj. 5) An claritas illa fuerit in vestibus eius (Obj. 7) Expositio textus Distinctio XVII Si omnis Christi oratio vel voluntas impleta sit. Auctoritatibus probat diversas in Christo voluntates. Quare oravit illud. De eo quod Ambrosius dicit Christum dubitasse affectu humano. Verba Hilarii longe diversam exprimentia sententiam a praemissa. Divisio textus Art. 1 De pluritate voluntatum Christi Quaestiunc. 1: An in Christo sit tantum voluntas divina An affectus humanus debeat dici voluntas in Christo (Obj. 2) Quaestiunc. 2: An in Christo sit aliqua voluntas humana praeter voluntatem rationis Quaestiunc. 3: An in Christo sint plures voluntates rationis Art. 2 De conformitate vel contrarietate earum ad invicem Quaestiunc. 1: An voluntas humana in Christo semper divinae voluntati conformaretur in volito Quaestiunc. 2: An voluntas sensualitas sit contraria voluntati rationis in Christo Quaestiunc. 3: An voluntas rationis esset sibi contraria Art. 3 De oratione quae voluntatem exprimit Quaestiunc. 1: An Christo orare competens fuerit Quaestiunc. 2: An sit eius orare pro se, vel tantum pro aliis Quaestiunc. 3: An oratio qua pro se oravit, fuerit actus sensualitatis Quaestiunc. 4: An omnis Christi oratio fuerit exaudita Art. 4 Utrum Christus, secundum quod homo, dubitaverit Expositio textus Distinctio XVIII Si Christus meruerit sibi et nobis et quid sibi et quid nobis. Quod a ceonceptu meruit Christus sibi hoc quod meruit per passionem. De eo quod scriptum est: “Donavit illi nomen quod est super omne nomen”. Si Christus sine omni merito habere valuit quod merito obtinuit. De causa mortis et passionis Christi. Divisio textus Art. 1 Utrum in Christo sit tantum una actio Art. 2 Utrum Christus meruerit Art. 3 Utrum Christus potuerit mereri in instanti suae conceptionis Art. 4 Quid sibi meruerit Quaestiunc. 1: An Christus meruerit sibi immortalitatem corporis Quaestiunc. 2: An impassibilitatem animae Christus meruerit Quaestiunc. 3: An meruerit exaltationem Quaestiunc. 4: An etiam praeter praemium substantiale animae, scilicet fruitionem divinam, ipse meruerit Art. 5 Utrum Christus per passionem meruerit sibi Art. 6 Quaestiunc. 1: An Christus nobis merueri potuerit Quaestiunc. 2: An meruerit nobis ianuae apertionem Quaestiunc. 3: An tantum per passionem apertionem ianuae nobis meruerit (Obj. 1) An per baptismum (Obj. 2) An per ascentionem (Obj. 3) Expositio textus Distinctio XIX Qualiter a diabolo et a peccato redemit nos per mortem. Cur Deus homo mortuus. Quomodo poenam nostram portavit. Si solus Christus debeat dici Redemptor ut solus dicitur Mediator. De Mediatore. Secundum quam naturam sit Mediator. Summam intelligentiae praemissae pestringit. Divisio textus Art. 1 An per passionem Christi simuls liberati a peccato Quaestiunc. 1: An liberatio a peccato debeat magis attribui resurrectioni quam passioni (Obj. 3) Quaestiunc. 2: An omnia peccata per Chrsiti mortem deleta sint Art. 2 Utrum per Christi passionem simus a diabolo liberati An per passionem Christi virtus daemonis diminuta sit vel extincta (Obj. 3, 5) Art. 3 Utrum per pasisonem Christi simus liberati a poena Quaestiunc. 1: An per passionem Christi simuls liberati a poena aeterna Quaestiunc. 2: An liberavit nos a poena temporali Art. 4 Quaestiunc. 1: An ratione praedictae liberationis Christus debeat dici Redemptor Quaestiunc. 2: An solus Filius sit dicendus Redemptor An Deus Pater nos redemerit (Obj. 1, 2) An nomen Redemptoris sit commune toti Trinitati (Obj. 3) Art. 5 Utrum ratione illius liberationis Christus sit Mediator Quaestiunc. 1: An Christus reconciliaverit nos Deo: quod mediatoris est officium Quaestiunc. 2: An ipse sit Mediator secundum humanam naturam Quaestiunc. 3: An soli Christo conveniat esse Mediatorem An Spiritus sanctus debeat dici Mediator (Obj. 1) An daemones sint mediatores (Obj. 2) An angeli beati sint mediatores (Obj. 3, 4) An sacerdos et alii sancti sint mediatores (Obj. 5) Expositio textus Distinctio XX Quod alio modo potuit liberare hominem et quare potius isto. Qua iustitita sit victus diabolus. De causa inter Deum et hominem et diabolum. De traditione Christi quae dicitur facta a Patre, a Filio, a Iuda et a Iudaeis. Quod Christi passio dicitur opus Dei et Iudaeorum et quomodo. Si Iudaer sint ibi operati bonum. Divisio textus Art. 1 De reparabilitate humanae naturae Quaestiunc. 1: An humana natura fuerit reparanda Quaestiunc. 2: An debuerit per satisfactionem reparari Quaestiunc. 3: An fuerit necessarium naturam humanam reparari modo dicto Art. 2 Utrum aliqua pura creatura satisfacere posset pro humana natura An satisfactionem quam Deus ab homine requirebat, purus homo facere posset (Obj. 3) An quilibet homo potuerit satisfacere pro natura quae in ipso est (Obj. 4) An angelus posset pro humana natura satisfacere (Obj. 5) Art. 3 Utrum satisfactio debuerit fieri per passionem Christi An effusio sanguinis Christi in circumcisione fuerit sufficiens pretium nostrae redemptionis (Obj. 4) Art. 4 Utrum potuerit humanam genus alio modo liberari Quaestiunc. 1: An fuerit alius modus possibilis Quaestiunc. 2: An alius modus fuisset convenientior Art. 5 De passione Christi per comparationem ad causam efficientem Quaestiunc. 1: An Deus Pater Filium tradiderit ad passionem Quaestiunc. 2: An passio Christi fuerit bona Expositio textus Distinctio XXI Si in Christo divisio in morte fuit animae et carnis a Verbo. Aliam ad idem inducunt auctoritatem. Astruit carnem a Verbo in morte separatam non esse. Qua ratione dicitur Christus mortuus et passus. Divisio textus I) Quaestio I: De morte Christi Art. 1 Utrum in morte Christi separata fuerit Divinitas ab humanitate Quaestiunc. 1: An in morte Christi Divinitas a carne separata sit Quaestiunc. 2: An Divinitas sit separata ab anima Art. 2 Utrum corpus Christi post mortem debuerit dissolvi sine incinerari Art. 3 Utrum Christus vel Dilius Dei dici mortuus II) Quaestio II: De Christi resurrectione Art. 1 Utrum fuerit necessarium Christi resurgere Art. 2 Utrum Christus debuerit tertia die resurgere An statim post mortem resurgere debuerit (Obj. 3, 4) An sit verum illud quod dicitur Mat. XII, “Sicut fuit Ionas…” (Obj. 5) An Christus resurrexerit secunda nocte (Obj. 6) Art. 3 De argumentis resurrectionis in communi An Christus resrrectionem suam argumentis probare debuerit (Obj. 1) An illa argumenta fuerint sufficientia (Obj. 2, 5) An evacuaverint fidem (Obj. 2) An argumenta congruenter adducta fuerint (Obj. 4) Art. 4 De argumentis resurrectionis in speciali Quaestiunc. 1: An argumentum sumptum ex visibili apparitione fuerit conveniens An Christus a discipulis Viteri potuerit (Obj. 2) An efigies peregrina in qua discipuli euntes in Emmaus viderunt eum fuerit in corpore Christi (Obj. 3) Quaestiunc. 2: An debuerit se eis palpabilem exhibire An per palpationem sufficienter probetur corporis veritas (Obj. 4) An per alios sensus debuerit probare veritatem resurrectionis (Obj. 5) Quaestiunc. 3: An debuerit per cicatrices suam resurrectionem probare An cicatrices palpabiles exhibere debuerit (Obj. 3) Quaestiunc. 4: An debuerit per manducationem suam resurrectionem ostendere Expositio textus Distinctio XXII Si Christus in morte fuerit homo. Si Christus in morte erat homo alicubi et si ubicumque est, homo sit. Quod Christus ubique totus est, sed non totum; ut totus est homo vel Deus, sed non totum. Si ea quae dicuntur de Deo vel de Filio Dei possint dici de illo homine vel de Filio hominis. Divisio textus I) Quaestio I: De morte Christi per comparationem ad eius humanitatem Art. 1 Utrum Christus in illo triduo fuerit homo An sacerdotium Christi in illo triduo interruptum fuerit (Obj. 4) An sancti post mortem possint homines dici (Obj. 5) Art. 2 Utrum Christus ubique fuerit homo II) Quaestio II: De descensu Christi ad inferos Art. 1 Quaestiunc. 1: An Christus ad infernum debuerit descendere Quaestiunc. 2: An descenderit usque ad infernum damnatorum Quaestiunc. 3: An in limbo illo moram contraxerit Art. 2 De effectu quem ibi fecit Quaestiunc. 1: An Christus limbum Patrum illuminaverit Quaestiunc. 2: An Christus animas extraxerit etiam de inferno damnatorum Quaestiunc. 3: An liberavit illos qui erant in limbo puerorum Quaestiunc. 4: An illos qui erant in purgatorio liberaverit III) Quaestio III: De ascensiones Christi Art. 1 Utrum Christus ascenderit Art. 2 De modo ascensionis Quaestiunc. 1: An motus ascensionis fuerit violentus Quaestiunc. 2: An ascensionis motus fuerit subitus Quaestiunc. 3: An statim post resurrectionem ascendere debuerit Art. 3 De termino ascensionis Quaestiunc. 1: An Christus ascenderit supra omnes caelos Quaestiunc. 2: An ascenderit ad dexteram Patris Quaestiunc. 3: An soli Christo conveniat ad dexteram Patris sedere Expositio textus Distinctio XXIII Si Christus habuit fidem et spem et caritatem. Quid sit fides. Quot modis dicitur fides. Quid sit credere Deum vel Deo vel in Deum. An illa informis qualitas mentis quae in malo christiano est, fiat virtus cum fit bonus. Quo sensu dicatur una fides. Quod fides est de his quae non videntur proprie: quae tamen videntur ab eo in quo est. Descriptio fidei. Si illa descriptio spei conveniat. Quare sola fides dicitur fundamentum. I) Quaestio I: De virtutibus in generali Art. 1 Utrum habitibus indigeamus in operibus humanis Art. 2 UTrum habitus in nobis existens cognosci possit Art. 3 Utrum virtudes sint habitus Quaestiunc. 1: An virtudes sint habitus vel potentiae Quaestiunc. 2: An sint passiones Quaestiunc. 3: An virtudes sint habitus vel actus Art. 4 De divisiones virtutum in intellectuales, morales et theologicas Quaestiunc. 1: An habitus intellectuales possint dici virtudes Quaestiunc. 2: An virtudes morales ab intellectualibus distinguantur Quaestiunc. 3: An virutes theologicae debeant distingui ab utrisque Art. 5 De numero virtutum theologicarum An sint pluses virtutes theologicae Quam tres (Obj. 1-4) An sint tantum duae (Obj. 5) An sola una (Obj. 6) II) Quaestio II: De fide Art. 1 Utrum convnienter Apostolus definiat fidem Art. 2 De actu fidei Quaestiunc. 1: An credere sit “cum assensione cogitare”, ut dicit Augustinus Quaestiunc. 2: An convenienter multiplicetur credere, secundum quod est actus fidei Quaestiunc. 3: An actus fidei habeat maiorem certitudinem quam actus scientiae Art. 3 De subiecto fidei Quaestiunc. 1: An fides sit in voluntate sicut in subiecto Quaestiunc. 2: An pertineat ad intellectum practicum Quaestiunc. 3: An sit virtus intellectualis Art. 4 Utrum fides sit virtus Quaestiunc. 1: An fides aliquo modo sit virtus Quaestiunc. 2: An fides sit una virtus Art. 5 Utrum fides sit prior aliis virtutibus III) Quaestio III: De formatione fidei Art. 1 Quaestiunc. 1: An fides per caritatem formetur Quaestiunc. 2: An fides informis sit virtus Quaestiunc. 3: An fides formata et informis differant specie Art. 2 Utrum fides informis sit donum Dei vel habitus acquisitus Art. 3 Quaestiunc. 1: An fides informis sit in daemonibus Quaestiunc. 2: An in haereticis maneat fides informis Art. 4 Quaestiunc. 1: An fides informis evacuetur adveniente caritate Quaestiunc. 2: An si maneat quantum ad habitum, maneat etiam quantum ad actum Quaestiunc. 3: An fides informis possit fieri fides formata Expositio textus Distinctio XXIV Quomodo intelligitur quod scriptum est: “Ut cum Facttum fuerit, credatis”. Si Petrus habuit fidem passionis quando vidit hominem illum pati. Si aliqua sciuntur quae creduntur. Divisio textus Art. 1 Quid sit obiectum fidei Quaestiunc. 1: An veritas increata sit obiectum fidei Quaestiunc. 2: An fides sit circa verum complexum Quaestiunc. 3: An fidei possit subesse falsum Art. 2 Qualiter se habeat obiectum fidei ad nostram cognitionem Quaestiunc. 1: An fides sit de visis Quaestiunc. 2: An fides possit esse de scitis Quaestiunc. 3: An ea de quibus est fides sint ignota Art. 3 De merito et laude fidei Quaestiunc. 1: An sit necessarium quod homo credat aliquid cuius non habet scientiam neque visionem, super naturalem rationem existens Quaestiunc. 2: An credere his quae non videmus sit laudabile et meritorium Quaestiunc. 3: An ratio humana diminuat meritum fidei Expositio textus Distinctio XXV De fide antiquorum. De fide simpliciter. Quae ante adventum credere de Mediatore sufficiebat. De fide Cornelii. De aequalitate fidei, spei, caritatis et operis. Divisio textus I) Quaestio I: De definitione articulorum Art. 1 De articulo secundum se Quaestiunc. 1: An definitio Richardi de S. Victore de articulo fidei sit competens An definitio Isidori sit bona (Obj. 4) Obiicitur de definitione Hugonis de S. Victore (Obj. 5) Quaestiunc. 2: An articulus possit dici formatus et informis Quaestiunc. 3: An articuli debuerint colligi in Symbolo (Obj. 1) An aliis quam Apostolis licuerit symbola condere (Obj. 2) Quaeritur quare Symbolum Apostolorum et Nicenum dividitur in tres partes secundum tres personas; Symbolum autem Athanasii secundum Divinitatem et humanitatem partitur (Obj. 3) Quaeritur quare Symbolum Apostolorum dicitur submisse in Prima et Completorio; alia vero duo dicuntur alte, unum post Evangelium, alterum in Prima (Obj. 4) Art. 2 Utrum convenienter articuli distinguantur in Symbolo An sit ibi aliquid superfluum (Obj. 2) An sit ibi aliquid diminutum (Obj. 3, 4) An sufficienter in articulis fides tradatr (Obj. 6-10) II) Quaestio II: De explicatione fidei Art. 1 De necessitate explicationis Quaestiunc. 1: An fidem esse explicitam sit de necessitate salutis Quaestiunc. 2: An quilibet teneatur habere fidem explicitam de omnibus quae ad fidem pertinent Quaestiunc. 3: An maiores teneantur quam minores Quaestiunc. 4: An minores habeant fidem implicitam in fide maiorum Art. 2 Quantum ad quae oportet esse fidem explicitam Quaestiunc. 1: An per successionem temporum fides profecerit quantum ad wa quae sunt explicitate credenda Quaestiunc. 2: An oportuerit semper explicitam fidem habere de Redemptore Quaestiunc. 3: An oportuerit de Redemptore istos articulos credere quos Magister tangit in Littera Quaestiunc. 4: An fuerit necessarium habere cognitionem Trinitatis explicitam Expositio textus Distinctio XXVI De spe quid sit. De quibus sit spes. Quo differant fides et spes. Si in Christo fuerit fides vel spes. Si in inferno iusti fidem et spem habuerunt. Divisio textus I) Quaestio I: De spe secundum quod est passio Art. 1 Utrum spes sit passio Art. 2 Utrum spes sit in alia vi quam in concupiscibili Art. 3 Utrum spes differat ab aliis passionibus Art. 4 Utrum spes sit principalis passio Art. 5 Utrum spes possit esse in parte intellectiva II) Quaestio II: De spe secundum quod est virtus Art. 1 Utrum spes sit virtus Art. 2 Utrum spes sit virtus theologica Art. 3 Quomodo se habeat spes ad alias virtutes theologicas Quaestiunc. 1: An spes sit virtus distincta ab aliis virtutibus theologicis Quaestiunc. 2: An spes possit esse informis Art. 4 Utrum spes habeat certitudinem in suo actu Art. 5 Quorum sit habere spem Quaestiunc. 1: An in Christo fuerit spes Quaestiunc. 2: An angeli et animae sanctorum spem habeant Quaestiunc. 3: An Patres qui erant in limbo spem habuerint Quaestiunc. 4: An etiam damnati et daemones habeant spem Expositio textus Distinctio XXVII De caritate qua diligitur Deus et proximus, quae in Christo vel etiam in nobis est. Quid sit caritas. Si eadem caritate diligitur Deus et proximus. De modo diligendi. De impletione illius mandati. Quaestio de praecepti ratione. Quod alterum mandatum in altero est. Quae caritate diligenda sint. Divisio textus I) Quaestio I: De amore in generali Art. 1 Utrum a Dionysio convenienter definiatur amor Art. 2 Utrum amor sit tantum in concupiscibili Art. 3 Utrum amor sit prima et principalis inter omnes alias animae affectiones Art. 4 Utrum cognitio sit altior amore II) Quaestio II: De caritate Art. 1 Quid sit caritas Quaestiunc. 1: An caritas sit idem quod concupiscentia (Obj. 1) An sit idem quod amor (Obj. 2) An sit idem quod benevolentia (Obj. 3) An sit idem quod concordia (Obj. 4) An sit idem quod beneficentia (Obj. 5) An sit idem quod pax (Obj. 6) An sit idem quod amicitia (Obj. 7) Art. 2 Utrum caritas sit virtus Art. 3 Utrum subiectum caritas sit ratio Art. 4 De comparatione caritatis ad alias virtutes Quaestiunc. 1: An caritas sit una virtus Quaestiunc. 2: An sit distincta ab aliis virtutibus Quaestiunc. 3: An caritas sit forma aliarum virtutum Quaestiunc. 4: An caritas possit esse informis III) Quaestio III: De actu caritatis Art. 1 Utrum Deus possit in statu viae inmediate amari Art. 2 Utrum Deus possit totaliter diligi Art. 3 Utrum dilectio qua Deum diligimus modum habeat Art. 4 Utrum modus ille qui in praecepto implicatur possit in via servari Expositio textus Distinctio XXVIII Si illo praecepto iubemur diligere totum proximum. Si in hoc praecepto contineatur dilectio angelorum. Quod hoc nomen “proximum” ad aliquid est. Quibus modis dicitur proximus. Divisio textus Art. 1 Utrum virtutes ex caritate sint diligendae Art. 2 Uttrum creaturae irrationales ex caritate diligendae sint Art. 3 Utrum angeli sint diligendi ex caritate Art. 4 Utrum ad malos homines caritatem habere possimus Art. 5 Utrum daemones ex caritate sint diligendi Art. 6 Utrum homo debeat seipsum diligere ex caritate Art. 7 Utrum corpora nostra sint ex caritate diligenda Expositio texuts Distinctio XXIX De ordine diligendi, quid prius, quid posterius. An omnes homines pariter diligendi sint. Quae his repugnare videntur. Quod aliqui illorum tradunt tantum proximum quantum nos esse diligendum. Secundum alios non pari affectu omnes diligendi sunt. Determinatio auctoritatum quae videntur adversari. Quaestio de parentibus malis et aliis bonis. Quaestio Augustini in Libro Retractationum. De gradibus caritatis. Divisio textus Art. 1 Utrum caritas ordinem habeat Art. 2 Utrum ordo caritatis sit attendendus secundum affectum vel secundum effectum tantum Art. 3 Utrum Deus sit supra omnia diligendus ex caritate Art. 4 Utrum in dilectione Dei possit haberi respectus ad aliquam mercedem Art. 5 Utrum homo ex caritate debeat seipsum magis quam proximum diligere Art. 6 Utrum homo ex caritate magis debeat diligere extraneos quam propinquos Art. 7 De ordine propinquorum ad invicem Art. 8 De perfectione caritatis et gradibus enumeratis Quaestiunc. 1: An convenienter distinguantur isti gradus caritatis Quaestiunc. 2: An omnes teneantur ad caritatem perfectam Quaestiunc. 3: An habentes caritatem perfectam teneantur ad omnia quae sunt perfectionis Expositio textus Distinctio XXX Si melius est diligere inimicos quam amicos. Divisio textus Art. 1 Utrum omnes teneantur ad diligendos inimicos Art. 2 Utrum omnes teneantur ad ostendendum signa amicitiae inimicis Art. 3 Utrum maioris meriti sit diligere inimicum quam amicum Art. 4 Utrum diligere proximum sit magis meritorium quam diligere Deum Art. 5 UTrum meritum consistat in caritate principaliter Expositio textus Distinctio XXXI Si caritas semel habita amittatur. Determinatio auctoritatum praedictarum. Quare fides, spes et scientia dicuntur evacuari et non caritas, cum et ea ex parte sit. Si Christus ordinem caritatis praedictum servaverit. Divisio textus I) Quaestio I: De evacuatione caritatis per peccatum Art. 1 Utrum habens caritatem possit eam amittere Art. 2 Utrum aliquis possit de libro vitae deleri Quaestiunc. 1: An liber vitae sit aliquid creatum (Obj. 1-3) An sit proprium Filii (Obj. 4) An sit Spiritus sanctus (Obj. 5) Quaestiunc. 2: An liber vitae sit respectu Dei (Obj. 1-2) An sit omnium creaturarum (Obj. 3-4) An sit etiam de malis (Obj. 5-6) Quaestiunc. 3: An aliquid quod sit ibi scriptum debeat dici inde deleri Art. 3 Utrum quaelibet caritas possit resistere cuilibet tentationi Art. 4 De quantitate caritatis in resurgente Quaestiunc. 1: An homo semper in minori caritate resurgat Quaestiunc. 2: An semper resurgat in maiori Quaestiunc. 3: An ad minus semper sit aequalis II) Quaestio II: De evacuatione caritatis per gloriam Art. 1 Utrum fides et spes evacuentur gloria adveniente Quaestiunc. 1: An fides evacuetur Quaestiunc. 2: An etiam spes evacuetur Quaestiunc. 3: An aliquid de substantia habitus fidei et spei remaneat idem numero Art. 2 Utrum caritas viae evacuetur Art. 3 Utrum ordo caritatis Quaestiunc. 1: An ordo dilectionis qui modo est, non fuerit in Christo nec in sanctis qui sunt in patria, quantum ad dilectionem inimicorum Quaestiunc. 2: An in eis sit ordo caritatis quantum ad se et proximum, et propinquos extraneos Quaestiunc. 3: Quaeritur quem Christus plus dilexerit, utrum Petrum vel Ioannem Art. 4 Utrum scientia quam modo habemus, totaliter tolletur Expositio textus Distinctio XXXII De caritate Dei. Quomodo Deus dicitur magis diligere ve minus hunc vel illum. Quod duobus modis inspicienda est dilectio Dei. Si quis magis vel minus diligatur a Deo uno tempore quam alio. Si Deus ab aeterno dilexit reprobos. Divisio textus Art. 1 Utrum Deo competat creaturam amare Art. 2 Utrum Deus diligat omnem creaturam Art. 3 Utrum Deus ab aeterno dilexerit creaturas Art. 4 Utrum Deus omnia aequaliter diligat Art. 5 Quid plus et quid minus sive aequaliter diligat Deus Quaestiunc. 1: An Deus diligat plus iustum praescitum quam peccatorem praedestinatum Quaestiunc. 2: An magis diligat paenitentem quam innocentem Quaestiunc. 3: An diligat plus hominem quam angelum Quaestiunc. 4: An magis diligat humanum genus quam Christum Expositio textus Distinctio XXXIII De quatuor virtutibus principalibus. Divisio textus I) Quaestio I: De virtutibus moralibus in communi Art. 1 De distinctione moralium ab invicem Quaestiunc. 1: An omnes virtutes morales sint una virtus Quaestiunc. 2: An aliae virtutes morales a prudentia distinguantur Quaestiunc. 3: An et ab aliis virtutibus in Littera positis reliquae morales virtutes distinguantur Art. 2 Quaeritur de causa efficiente virtutum moralium Quaestiunc. 1: An virtutes morales insint nobis a natura Quaestiunc. 2: An possint acquiri ex actibus Quaestiunc. 3: An oportet ponere aliquas virtutes morales infusas Quaestiunc. 4: An etiam differant specie infusae ab acquisitis Art. 3 De medio quod in virtutibus requiritur Quaestiunc. 1: An virtutes morales consistant in medio Quaestiunc. 2: An in iustitia sit medium rei Quaestiunc. 3: An in virtutibus intellectualibus sit medium Quaestiunc. 4: An etiam theologicae virtutes medium habeant Art. 4 Utrum virtutes morales maneant in patria II) Quaestio II: De virtutibus cardinalibus Art. 1 Quae et quod debent dici cardinales Quaestiunc. 1: An aliquae virtutes debeant dici cardinales An una debeat dici cardinalis respectu alterius (Obj. 2) An melius discerentur principales quam cardinales (Obj. 3) An omnes virtutes sint dicendae cardinales (Obj. 4) Quaestiunc. 2: An morales virtutes debeant dici cardinales an aliae (Obj. 1) An virtutes theologiae possint dici cardinales (Obj. 2) An virtutes intellectuales magist debeant dici cardinales quam morales (Obj. 3) Quaestiunc. 3: An debeant dici tot virtutes cardinales in hoc numero An una tantum (Obj. 1) An duae tantum (Obj. 2) An tres tantum (Obj. 3) An plures quam quatuor (Obj. 4-6) Quaestiunc. 4: An aliae virtutes magis debeant dici cardinales quam istae An mansuetudo (Obj. 1) An magnanimitas (Obj. 2) An humilitas (Obj. 3) An paenitentia (Obj. 4) An liberalitas (Obj. 5) Art. 2 De materiis et obiectis virtutum moralium Quaestiunc. 1: An prudentia habeat aliquam materiam specialem Quaestiunc. 2: An passsiones sint materia temperantiae et fortitudinis Quaestiunc. 3: An iustitia sit circa operationes An iustitiae attribuenda sit aliqua materia specialis (Obj. 3) Art. 3 De actibus virtutum moralium An prudentia habeat actum distinctum ab aliis virtutibus (Obj. 1-4) An convenienter ponantur in Littera actus virtutum (Obj. 5) An perferre molestias sit actus fortitudinis (Obj. 6) Art. 4 De subiectis virtutum moralium Quaestiunc. 1: An aliqua potentia animae sit subiectum alicuius virtutis Quaestiunc. 2: An temperantia et fortitudo sint in irascibili et concupiscibili Quaestiunc. 3: An iustitia sit etiam in irascibili et concupiscibili Quaestiunc. 4: An prudentia sit in ratione Art. 5 Quae virtutum moralium sit principalior An aliae virtutes cardinales reducantur ad prudentiam sicut ad principaliorem et causam (Obj. 1-2) An fortitudo sit principalior inter omnes alias virtutes (Obj. 3) An iustitia sit principalior (Obj. 4) An temperantia sit maxime laudabilis (Obj. 5) An aliae virtutes morales sint prudentia digniores (Obj. 6) III) Quaestio III: De partibus virtutum moralium Art. 1 De partibus prudentiae Quaestiunc. 1: An memoria praeteritorum, intelligentia praesentium, providentia futuruorum sint partes prudentiae Quaestiunc. 2: An providentia, cautio, circumspectio, docilitas Quaestiunc. 3: An eubulia, synesis et gnome Quaestiunc. 4: An eubulia, solertia, providentia, regnativa, militaris, politica, oeconomica, dialectica, rhetorica, physica Art. 2 De partibus temperantiae Quaestiunc. 1: An continentia, clementia et mdoestia sint partes temperantiae Quaestiunc. 2: An sobrietas et castitas Quaestiunc. 3: An austeritas, continentia, humilitas, simplicitas, ornatus, bona ordinatio, per-se-sufficientia Art. 3 De partibus fortitudinis Quaestiunc. 1: An magnificentia, fidentia, patientia, perseverantia sint partes fortitudinis Quaestiunc. 2: An magnanimitas, fiducia, securitas, magnificentia, constantia, tolerantia, firmitas Quaestiunc. 3: An civilis, militaris, illa quae ex furore vel tristitia, illa quae procedit ex experientia et illa quae procedit ex ignorantia Quaestiunc. 4: An eupsychia, lema, magnanimitas, virilitas, perseverantia, magnificentia, andragathia Art. 4 De partibus iustitiae Quaestiunc. 1: An religio, pietas, gratia, vindicatio, observantia, veritas sint partes iustitiae Quaestiunc. 2: An innocentia, amicitia, concordia, religio, pietas, humanitas, affectus Quaestiunc. 3: An obedientia, disciplina, aequitas, fides et veritas Quaestiunc. 4: An liberalitas et severitas, benignitas et beneficentia, religio, pietas, innocentia, amicitia, reverentia, concordia, misericordia Quaestiunc. 5: An legalis et specialis: distributiva et commutativa, iustum politicum, paternum, uxorium, politicum legale et reale, epieikia et iustitia metaphorica Quaestiunc. 6: An liberalitas, benignitas, vindicativa, eugnomosyne, eusebia, eucharistia, sanctitas, bona commutatio, legis-positiva Expositio textus Distinctio XXXIV De septem donis Spiritus sancti. Quod in Christo fuerint illa septem dona. Quod videtur obviare praemissis. Plena timorum distinctio. Collectio praedictorum. De casto et servili plenius agit, tangens de initiali. Quid videtur praedictis adversari. Quomodo distent duo timores per similitudinem duarum mulierum ostendit. Quod timor sevilis et initialis dicitur initum sapientiae sed differenter. De hoc quod Augustinus dicit, castum timorem esse aeternum. An timor poenae in Christo fuerit servilis, initialis vel alius. Divisio Iae partis textus I) Quaestio I: De donis in communi Art. 1 Utrum dona sint virutes Art. 2 De numero donorum An plura debeant esse dona quam septem assignata (Obj. 1-5) An debeant esse pauciora (Obj. 6-8) Art. 3 Utrum dona maneant in patria Art. 4 Utrum beatitudines correspondeant singulis donis Art. 5 Utrum fructus correspondeant donis Art. 6 Utrum petitiones donis respondeant Expositio Iae partis textus Divisio IIae partis textus II) Quaestio II: De timore Art. 1 De timore in generale Quaestiunc. 1: An Damascenus convenienter timorem definiat Quaestiunc. 2: An Magister hic bene distinguat timoris partes Quaestiunc. 3: An timor debeat inter dona computari Art. 2 De timore servili Quaestiunc. 1: An timor servilis sit a Spiritu sancto Quaestiunc. 2: An usus timoris servilis sit bonus Quaestiunc. 3: An timor servilis tollatur adveniente caritate Art. 3 De timore filiali Quaestiunc. 1: An timor castus sit idem in substantia cum timore servili Quaestiunc. 2: An initialis differat secundum substantiam a casto Quaestiunc. 3: An timor castus diminuatur caritate crescente Quaestiunc. 4: An timor evacuetur gloria adveniente III) Quaestio III: De fortitudine et pietate Art. 1 De fortitudine Quaestiunc. 1: An fortitudo quae est donum differat a fortitudine quae est virtus Quaestiunc. 2: An fortitudo habeat unum actum Quaestiunc. 3: An fortitudo in patria aliquem actum habeat Art. 2 De pietate Quaestiunc. 1: An pietas sit donum Quaestiunc. 2: An in via pietas habeat unum actum secundum speciem Quaestiunc. 3: An habeat in patria aliquem actum Expositio IIae partis textus Distinctio XXXV Quomodo differant sapientia et scientia. In quo differat sapientia ab intellectu. Quod intellectus et scientia de quibus hic agit, non illa sunt quae naturaliter habet homo. Quod sapientia ista Dei est nec est illa quae Deus est. Divisio textus I) Quaestio I: De vita activa et contemplativa Art. 1 Utrum vita convenienter dividatur per activam et contemplativam Art. 2 De vita contemplativa Quaestiunc. 1: An vita contemplativa consistat tantum in actu cognitionis Quaestiunc. 2: An consistat in operatione rationis Quaestiunc. 3: An omnis actus intellectus ad vitam contemplativam pertineat Art. 3 De vita activa Quaestiunc. 1: An activa vita consistat principaliter in his quae ad alterum sunt Quaestiunc. 2: An cognitio aliquo modo ad activam pertineat Quaestiunc. 3: An vita activa possit esse simul cum contemplativa Art. 4 De comparatione unius vitae ad aliam Quaestiunc. 1: An activa vita sit nobilior quam contemplativa Quaestiunc. 2: An etiam vita contemplativa sit maioris meriti quam activa Quaestiunc. 3: An contemplativa vita sit diuturnior quam activa II) Quaestio II: De donis perficientibus in utraque vita Art. 1 De dono sapientiae Quaestiunc. 1: An sapientia sit donum Quaestiunc. 2: An sapientia sit tantum de divinis Quaestiunc. 3: An sapientia sit in intellectu, an in affectu magis Art. 2 De dono intellectus Quaestiunc. 1: An intellectus sit donum Quaestiunc. 2: An donum intellectus habeat aliquem actum in via Quaestiunc. 3: An intellectus a sapientia differat Art. 3 De dono scientiae Quaestiunc. 1: An donum scientiae sit tantum de humanis, an etiam de divinis Quaestiunc. 2: An sit tantum practica cognitio, an etiam speculativa Quaestiunc. 3: An in scientia humanorum sit aliquid noxiae curiositatis Art. 4 De dono consilii Quaestiunc. 1: An consilium sit donum Quaestiunc. 2: An consilium donum differat a dono scientiae Quaestiunc. 3: An actus consilii sit in patria Expositio textus Distinctio XXXVI De connexione virtutum quae non separantur. Si coniunctae virtutes pariter sint in quocumque sunt. Quomodo tota lex in caritate pendet. Divisio textus Art. 1 Utrum virtutes politicae sint connexae Art. 2 Utrum virtutes gratiae sint connexae Art. 3 Utrum dona sint connexa Art. 4 Utrum virtutes sint aequales Art. 5 Utrum vitia sint connexa Art. 6 Utrum modus caritatis sit in praecepto Expositio textus Distinctio XXXVII De decem praeceptis quomodo contineantur in duobus mandatis. De primo praecepto. De secundo praecepto. De tertio praecepto. De mandatis secundae tabulae. Si furtum fuerunt filii Israel, quando spoliaverunt Aegyptios. De quinto praecepto. Divisio textus Art. 1 Utrum fuerit necessarium legem scriptam tradi, maxime de his decem praeceptis. Art. 2 De distinctione, ordine et assignatione mandatorum Quaestiunc. 1: An praecepta Decalogi convenienter assignentur Quaestiunc. 2: An debeant esse decem legis praecepta An mandata legis deberent esse tantum septem (Obj. 1) An sufficiens fuerit praeceptum de dilectione proximi (Obj. 2) An suffecisset unum praeceptum ponere in quo concupiscentia prohiberetur (Obj. 3) An deberent esse plus quam decem (Obj. 4, 6) Quaestiunc. 3: An praecepta bene ordinentur Art. 3 Utrum omnia legis praecepta ad haec decem reducantur Art. 4 Utrum praecepta Decalogi sint dispensabilia Art. 5 De observatione sabbati Quaestiunc. 1: An conveniens fuerit sabbati observationem praecipere Quaestiunc. 2: An praeceptum de sabbato observando fuerit morale simpliciter Quaestiunc. 3: An debuerit cessare tempore gratiae Art. 6 Utrum usuras accipere sit peccatum Expositio textus Distinctio XXXVIII De tirplici genere mendacii. Quod mendacium obstetricum et Raab fuit veniale. Quod octo sunt genera mendacii. Quid sit mendacium. Quaestio de Iudaeo qui dicit Christum esse Deum. Ubi cum pericula errat vel non. De Iacob si mentitus fuit. Divios textus Art. 1 Utrum convenienter definiatur mendacium in Littera Art. 2 Utrum convenienter mendacium dividatur in Littera Art. 3 Utrum omne mendacium sit peccatum Art. 4 Utrum omne mendacium sit peccatum mortale Art. 5 Utrum convenienter gradus mendaciorum in Littera assignentur Expositio textus Distinctio XXXIX De periurio. De triplici modo priurii. Oppositio contra praedicta. An iuratio sit malum. De iuramento quod fit per creaturas. Quae iuratio magis teneatur, an quae fit per Deum, an quae fit per Evangelia vel per creaturas. Quid est dicere: “per Deum”. De illis qui iurant falsos deos. Quod iuramentum quo incaute iuratur non est observandum nec votum vel promissio iniuste facta. Si est periurus qui non facit quod incaute iuravit. De eo qui verborum calliditate iurat. De illo qui cogit aliquem iurare. Ex consilio Aurelianensi. Divisio textus Art. 1 Utrum iurare sit idem quod Deum in testem invocare Art. 2 Utrum iuramentum sit licitum Quaestiunc. 1: An iuramentum sit de per se appetendis Quaestiunc. 2: An etiam sit licitum Quaestiunc. 3: An requirantur isti tres comites: veritas, iustitia et iudicium ad hoc quod iuramentum sit licitum Art. 3 De obligatione iuramenti Quaestiunc. 1: An iuramentum incautum sit obligatorium Quaestiunc. 2: An iuramentum coactum sit obligatorium Quaestiunc. 3: An iuramentum obliget secundum intentionem recipientis Art. 4 Utrum periurium sit “mendacium iuramentum firmatum” Art. 5 Utrum omne periurium sive iuramenti abusio sit peccatum mortale Quaestiunc. 1: An omne periurium sit peccatum mortale Quaestiunc. 2: An liceat iuramentum recipere vel exigere Expositio textus Distinctio XL De sexto et septimo praecepto secundae tabulae. Quare lex comprimere dicitur non animum, sed manum. Quare sit littera occidens. Divisio textus Art. 1 Utrum haec duo praecepta convenienter assignentur Art. 2 Utrum Lex Mosaica solum manum vel etiam animum cohibere debeat Art. 3 Utrum Lex vetus iustificaret vel occideret Art. 4 Utrum aeterna promitteret vel terrena Quaestiunc. 1: An Lex vetus soum temporalia vel etiam aeterna promitteret Quaestiunc. 2: An Lex vetus differat a nova per radicem timoris et amoris Quaestiunc. 3: An Lex vetus sit magis onerosa quam nova Expositio textus Epilogus tertii libri Expositio epilogi